تعریف سواپ(SWAP) یا بهره

سرویس توکن سواپ چیست؟ بهترین سرویس تبدیل توکن برای ایرانیان

توکن سواپ (token swap) چیست و چرا روز به روز بر طرفداران ایرانی این سرویس افزوده می‌شود؟ آیا توکن سواپ راه حل دور زدن تحریم‌ها و محدودیت‌هایی است که تریدرهای ایرانی با آن مواجهند؟ در این مطلب از مقالات بخش ارز دیجیتال دنیای ترید، این سرویس جذاب به همراه مزایا و معایب آن معرفی و مراحل انجام توکن سواپ آموزش داده می‌شود.

توکن سواپ چیست؟

به زبان ساده، به تبدیل بی‌واسطه‌ی یک ارز به ارزی ديگر، توکن سواپ (token swap) گفته می‌شود. برای مثال، اگر شما در یک صرافی غیرمتمرکز، توکن کیک (Cake) را به فروش رسانده و بیبی دوج کوین (baby doge) خریداری کنید، در واقع کیک را به بیبی دوج تبدیل یا سواپ کرده‌اید.

توکن سواپ در صرافی‌های متمرکز ارز دیجیتال انجام نمی‌شوند. در حال حاضر، سرویس توکن سواپ فقط در برخی از کیف پول‌های ارز دیجیتال و صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) در دسترس است.

کارایی توکن سوآپ چیست؟

توکن سواپ یا تبدیل توکن، یکی از با ارزش‌ترین نوآوری‌ها در فضای ارز دیجیتال است و طرفداران بسیار زیادی میان معامله‌گران، بخصوص معامله‌گران ایرانی دارد. اولین و مهم‌ترین دلیل آن نیز کاهش کارمزد و افزایش سرعت در انجام فرایند تبدیل توکن است.

در صرافی‌های غیرمتمرکز شما می‌توانید یک ارز شبکه‌ای خاص را به تمامی ارزهایی راه‌اندازی شده در آن شبکه تبدیل کنید. به طور مثال, اگر یک ارز استاندارد BEP-20 (استاندارد زنجیره‌ی هوشمند بایننس) در کیف پول خود دارید، می‌توانید، بی‌واسطه این ارز را به تمامی ارزهایی که این استاندارد را دارند، تبدیل کنید.

مزایا ومعایب استفاده از سرویس توکن سواپ

سرویس Token swap مزایا و معایبی دارد. اما مزایای آن، از معایبش پیشی تعریف سواپ(SWAP) یا بهره می‌گیرند. شما با خواندن مزایا و معایب توکن سواپ، می‌توانید بهتر در مورد استفاده از این سرویس تصمیم‌گیری کنید.

مزایای استفاده از سرویس توکن سواپ

از مزایای استفاده از سرویس Token swap می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کاهش کارمزد؛
• صرفه‌جویی در وقت؛
• دسترسی به طیف بزرگی از رمز ارزها؛
• خرید ارز بدون نیاز به ثبت نام و احراز هویت.

در ادامه، به طور خلاصه، به هریک از موارد بالا اشاره می‌شود.

اولین مزیت استفاده از سرویس توکن سواپ: کاهش کارمزد

اگر در صرافی ایرانی یا خارجی حساب داشته باشید، حتماً متوجه شده‌اید که در صرافی‌های ایرانی فقط با تتر و ریال می‌توانید ارزی را خریداری کنید. در صرافی‌های خارجی نیز فقط با ارزهای محدودی مانند بیت کوین، اتر، تتر و سایر استیبل کوین‌های مشهور می‌توان ارزی را خریداری کرد. حال، فرض کنید شما ارزی مانند ایپ کوین (apecoin) در پورتفوی خود دارید. اگر شما قصد خرید ارز ftt توکن را داشته باشید، ابتدا باید ایپ کوین خود را تبدیل به تتر و سپس با تتر اقدام به خرید ftt توکن کنید. این یعنی شما در یک فرایند دو مرحله‌ای ارز مورد نظر خود را خریداری و برای خرید ftt توکن دو بار کارمزد پرداخت کرده‌اید: یک‌بار برای فروش ایپ کوین و دیگر بار، برای خرید ftt تعریف سواپ(SWAP) یا بهره توکن. این در حالی است که هر دو این ارزها اتریومی هستند و شما می‌توانید در صرافی یونی سواپ، به‌راحتی و بدون واسطه تتر، این دو ارز را به یکدیگر سواپ کنید. با حذف واسطه، کارمزد نیز کاهش می‌یابد.

دومین مزیت استفاده از سرویس توکن سواپ: صرفه‌جویی در وقت

حذف واسطه یکی از بزرگترین موهبت‌هایی است که سرویس Token Swap آن را به ارمغان آورده. با حذف واسطه، شما تعریف سواپ(SWAP) یا بهره می‌توانید در کوتاه‌ترین زمان، ارز مورد نظر خود را ا ز صرافی‌های غیرمتمرکز خریداری کنید و بدین ترتیب، از فرصت‌های معاملاتی جا نمانید.

سومین مزیت استفاده از سرویس توکن سواپ: دسترسی به طیف بزرگی از ارزها

در دنیای وب‌تری (web3) ارزهای زیادی وجود دارند که فرصت‌های سرمایه‌گذاری خوبی در اختیار معامله‌گران قرار می‌دهند. ممکن است ارز آینده‌داری در صرافی شما لیست نشده باشد و نتوانید آن را به موقع خریداری کنید. در این حالت، شما می‌توانید با توجه به شبکه‌ای که ارز در آن لیست شده، یک صرافی غیرمتمرکز مناسب انتخاب کرده و به راحتی آن ارز را خریداری کنید.

چهارمین مزیت استفاده از سرویس توکن سواپ: خرید ارز بدون نیاز به ثبت نام و احراز هویت

برخی از ارزهای آینده‌دار فقط در صرافی‌هایی لیست شده‌اند که به علت تحریم ایران، امکان معاملات برای تریدرهای ایرانی وجود ندارد. شما می‌توانید با استفاده از صرافی‌های غیرمتمرکز، این محدودیت را از میان برداشته و ارز مورد نظر خود را تهیه کنید.

معایب استفاده از سرویس توکن سواپ

مانند هر سرویسی، خدمات توکن سواپ نیز معایب خاص خود را دارد. در زیر، به چهار مورد تأمل برانگیز در مورد استفاده از این سرویس اشاره می‌شود، تا با سنجش معایب و مزایای این سرویس، فرایند تصمیم‌گیری نسبت به استفاده از آن، برای شما آسان‌تر شود.

از معایب اصلی استفاده از سرویس توکن سواپ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. غیرمتمرکز بودن صرافی؛
2. عدم اعتبارسنجی توکن‌های لیست شده در صرافی؛
3. عدم دسترسی به اوردر بوک؛
4. اسلیپیج‌های متغییر.

اولین مشکل استفاده از سرویس توکن سواپ: غیرمتمرکز بودن صرافی

یکی از اصلی‌ترین معایب سرویس Token swap، غیرمتمرکز بودن صرافی‌هایی است که سرویس توکن سواپ را ارائه می‌دهند. به علت عدم وجود ساختار اداری در صرافی‌های غیرمتمرکز، هیچ مرجع خاصی مسئولیت رسیدگی به مشکلات احتمالی را بر عهده ندارد. بنابراین، در صورت بروز مشکل حین تبدیل توکن، کسی پاسخگو نیست.

دومین مشکل استفاده از سرویس توکن سواپ: عدم اعتبارسنجی توکن‌ها

به علت غیرمتمرکز بودن صرافی‌ها، فرایند اعتبارسنجی برای لیست کردن توکن انجام نمی‌شود؛ بنابراین هر کسی قادر است با تأمین نقدینگی، ارز خود را در یکی از استخرها راه‌اندازی کند. ممکن است این ارز در کوتاه مدت رشد خوبی داشته باشد و پس از مدتی از رده خارج شود. بنابراین صرف اینکه یک ارز در یک صرافی غیرمتمرکز لیست شده، دلیل بر اعتبار آن نیست. شما خود مسئول اعتبارسنجی ارزی هستید که از یک صرافی غیرمتمرکز خریداری می‌کنید. در صورت از بین رفتن وجوهتان مرجع خاصی پاسخگو نیست.

سومین مشکل استفاده از سرویس توکن سواپ: نبود اوردر بوک (Order Book)

صرافی‌های غیرمتمرکز به جای اوردر بوک یا دفتر سفارشات، از یک مدل بازارساز خودکار (AMM) استفاده می‌کنند؛ یعنی به جای استفاده از دفتر سفارشات، از استخر نقدینگی بهره می‌برد؛ بنابراین شما نمی‌توانید مانند زمانی که از صرافی متمرکز خرید ارز انجام می‌دهید، انواع قیمت‌ها و حجم سفارشات را مشاهده کنید. بنابراین هنگام استفاده از سرویس Token Swap، ممکن است برای خرید یک ارز وجه بیشتری نسبت به زمانی که از یک صرافی متمرکز خریداری می‌کنید، بپردازید.

چهارمین مشکل استفاده از سرویس توکن سواپ: اسلیپیج متغییر

اسلیپیج (Slippage) اختلاف وجهی است که هنگام تبدیل ارز و به علت نوسانات لحظه‌ای قیمت ارز دیجیتال اتفاق می‌افتد. اگر شما اسلیپیج را به صورت دستی تنظیم نکنید، ممکن است عملیات تبدیل ارز شما با خطا مواجه شده و انجام نشده باقی بماند. در زمان نوسانات بازار ارز دیجیتال، گاهی اسلیپیج بسیار بیشتر از کارمزد تبدیل دو مرحله‌ای ارز در صرافی است؛ بنابراین بهتر است در این لحظات، از صرافی متمرکز استفاده کنید. یکی از راه‌های جلوگیری از اسلیپیج بالا حین فرایند Token Swap، انتخاب یک صرافی پرسرعت است. هرچه تبدیل توکن سریع‌تر انجام شود، توکن خریداری شده، کمتر دستخوش نوسان‌های قیمت قرار می‌گیرد. ترفندهایی برای کاهش اسلیپیج وجود دارد که می‌توانید در مطلب زیر بخوانید.

چگونه می‌توانیم از سرویس توکن سواپ استفاده کنیم؟

یک نکته‌ی بسیار مهم دیگر در مورد سرویس‌های تبدیل ارز، این است که تنها در صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) می‌توان از قابلیت توکن سواپ استفاده کرد. هر شبکه، صرافی غیرمتمرکز مخصوص خود را دارد. در زیر به بهترین صرافی‌های شبکه‌های مختلف اشاره می‌شود.

صرافی غیرمتمرکز، یک پلتفرم است که تیم پشتیبانی و ساختار اداری ندارد. زیر نظر شخص خاصی قرار ندارد و نقدینگی آن از وجوه اشتراکی کاربران در استخرهای نقدینگی تأمین می‌شود. این صرافی‌ها نیاز به ثبت نام و احراز هویت ندارند.

10 مورد از بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز برای توکن سواپ

چندین صرافی غیرمتمرکز (DEX) در هر شبکه‌ی قرارداد هوشمندی وجود دارد که همگی آن‌ها مخصوص Token Swap هستند. در زیر، لیستی از بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز در بلاک‌چین‌های مشهور ارائه شده است.

سوآپ در رمزارزها چیست؟

سوآپ ها (swap) یکی از مباحث بسیار مهم در دنیای کریپتوکارنسی می باشد. با استفاده از سوآپ ها قرارداد های بسیار زیادی بین کمپانی ها و شرکت ها به صورت عادلانه و با مزایای بسیار زیادی انجام شده است. قرارداد های سوآپ دارای انواع مختلفی می باشند که هرکدام دارای کاربرد خاصی می باشد.

افراد بسیار زیادی در بازار ارز دیجیتال فعالیت دارند و از ارزهای دیجیتال برای کار های مختلف استفاده می کنند. فعالیت بسیاری از این افراد در ایران برای کسب درآمد از این طریق است. پیشنهاد می کنیم قبل از ورود به این بازار و شروع به فعالیت در بازار ارز دیجیتال با تمام اصطلاحات و موضوعات داخل بازار آشنا شوید و کاملا به آنها مسلط شوید. در این مطلب می خواهیم به معرفی و بررسی سوآپ در رمز ارزها بپردازیم با ما همراه باشید.

سوآپ در رمز ارزها چیست؟

معنی لغوی سوآپ، معامله پایاپای، عوض کردن، جانشین کردن است. اگر خواسته باشیم در اصطلاح به معنی سوآپ بپردازیم. می توانیم بگوییم توافقی که بین دو طرف صورت می گیرد، و این توافق برای معاوضه جریان نقدی در آینده است. اولین سوآپ در سال 1981 رخ داد که این SWAP بین کمپانی IBM و بانک جهانی بود. SWAP نسبت به بقیه مشتق های مالی دارای سابقه کمی می باشد ولی دارای اهمیت بسیار بالایی است. در بیشتر مواقع یک طرف از دو طرف SWAP بر حسب یک متغیر تصادفی که می تواند هر چیزی مثل نرخ بهره، نرخ ارز، بازده سهام و… است. پرداخت هایی که در این نوع قرارداد ها انجام می شوند به پرداخت های متغیر(variable) یا پرداخت های شناور (floating)، مرسوم هستند.

طرف دیگر سوآپ مبلغی را به صورت ثابت و یا به صورت شناور که بر پایه یک متغیر تصادفی دیگر می باشد. پرداخت می کند. در قرارداد ها و پیمان های آتی از کلمات خریدار و فروشنده برای طرفین معامله استفاده می شود. ولی این عبارات در سوآپ معنی ندارند. در سوآپ یک طرف معامله را به عنوان پرداخت کننده که پرداخت آن به صورت شناور است می شناسند و طرف مقابل پرداخت کننده، پرداخت آن به صورت ثابت است. البته در بعضی از معاملات SWAP هر دو طرف معامله، پرداخت خود را با نرخ شناور انجام می دهند و هر دو طرف را با عنوان پرداخت کننده با نرخ شناور می شناسند.

ویژگی های قراردادهای SWAP

قرارداد های سوآپ معمولا دارای یک مجموعه از جریان های نقدی می باشند. به طور کلی می توان گفت که معاملات سوآپ یک حالت کلی از پیمان های آتی است، با این تفاوت که به جای یک پرداخت که در پیمان های آتی داریم در سوآپ دارای مجموعه ای از پرداخت ها هستیم. در نتیجه می توان SWAP را به عنوان مجموعه ای از پیمان های آتی در نظر گرفت.

در زمان شروع معاملات سوآپ هیچ پولی بین طرفین رد و بدل نمی شود، در نتیجه ارزش معاملات SWAP در زمان شروع برابر با صفر است. البته سوآپ های ارزی اینگونه نیستند و در هنگام شروع معامله، یک مبلغ فرضی که برحسب ارزهای مختلف است بین طرفین معامله رد و بدل می شود. همانطور که قبلا گفته شد در معاملات SWAP، طرفین معامله بین یکدیگر جریان های نقدی معاوضه می کنند، در نتیجه در معاملات SWAP با تاریخ های پرداخت و تاریخ های تسویه بسیار زیادی سروکار داریم.

در ادامه ویژگی های قراردادهای SWAP

در معاملات سوآپ به فاصله زمانی بین دو تاریخ تسویه، دوره تسویه یا به عبارتی settlement period گفته می شود.به غیر از SWAP های ارزی در بقیه سوآپ ها، مبالغی که بین دوره تسویه بین طرفین معامله رد و بدل می شود، بر حسب یک ارز یکسان می باشد. در نتیجه طرفین معاملات SWAP، خالص مبلغ پرداختی را بین یکدیگر رد و بدل می کنند.

در مورد SWAP های ارزی، تسویه بین طرفین بر اساس ارزهای مختلف می باشد در نتیجه طرفین قرارداد، مبالغ پرداختی خود را براساس ارز مورد نظر پرداخت می کنند و در این SWAP های ارزی تسویه خالص کاربردی ندارد. قرارداد های SWAP معمولا به صورت نقدی می باشند. معاملات سوآپ دارای یک تاریخ خاتمه یا به عبارتی termination date مشخص می باشند. در تاریخ خاتمه قراردادهای سوآپ آخرین پرداخت بین طرفین قرارداد صورت می گیرد. تاریخ خاتمه همان تاریخ انقضا در انواع دیگر قرارداد می باشد. این قراردادها در خارج بازار بورس انجام می شود و بر اساس نیازهای خاص طرفین قرارداد، معامله انجام می شود. نکته ای که باید بدانید این است که قراردادهای سوآپ در معرض ریسک اعتباری قرار دارند.

خاتمه قراردادهای سوآپ

همانطور که گفته شد قراردادهای سوآپ دارای یک تاریخ خاتمه هستند که در آن تاریخ آخرین پرداخت بین طرفین قرارداد انجام می شود. در برخی موارد ممکن است که در این قرارداد ها یکی از طرفین قرارداد می خواهد زودتر از تاریخ خاتمه از قرارداد خارج شود. برای خارج شدن از این نوع قراردادها، روش های مختلفی وجود دارد. این قرارداد ها بر اساس ارزش فعلی جریان های نقدی خالص که طرفین قرارداد که طرفین قرارداد باید در آینده بین یکدیگر رد و بدل کنند، دارای ارزشی معین است که در طول عمر آن قرارداد می توان آن ارزش را محاسبه کرد.

روشی که گفته شد باعث خاتمه یافتن قرارداد SWAP برای هر دو طرف می شود. البته نکته ای که باید در نظر داشته باشند این است که در صورتی می توانند، قرارداد سوآپ را خاتمه دهند که طرف مقابل قرارداد موافقت کند.

روش های مختلف خاتمه دادن قرار داد سوآپ ( SWAP)

همانطور که گفته شد روش های مختلفی برای خاتمه دادن قرارداد SWAP وجود دارد که یک مورد آن را توضیح دادیم. روش دیگری که می توان زودتر از زمان خاتمه قرارداد، آن قرارداد SWAP را خاتمه داد، به این صورت است که طرفی که می خواهد زودتر قرارداد را خاتمه دهد. باید به یک قرارداد سوآپ جدید با موقعیت معکوس این قرارداد فعلی ورود کند. روش سوم خاتمه دادن زودتر از موعد این است که قرارداد SWAP را به یک نفر سوم بفروشد. به عنوان مثال در نظر بگیرید که یک کمپانی دارای یک قرارداد SWAP به ارزش صد هزار دلار است. آن شرکت می خواهد زودتر از موعد زمان خاتمه قرارداد، آن قرارداد را خاتمه دهد. آن کمپانی می تواند با موافقت طرف مقابل خود، قرارداد را به یک شخص ثالث به قیمت صد هزار دلار بفروشد.

این روش خیلی رایج نیست و روش دیگری که افراد بسیار زیادی از آن استفاده می کنند. استفاده از اختیار معامله در قرارداد SWAP است. این اختیار معامله به این صورت است که دارایی پایه در این روش اختیار معامله، یک قرارداد SWAP است. آن کمپانی یا شخصی که اختیار معامله دارد. نسبت به موضوع قرارداد مخیر است و می تواند با استفاده از این اختیار معامله به یک قرارداد معکوس وارد شود و یا این که اختیار ورود به یک قرارداد SWAP معکوس را برای خود حفظ می کند.

بررسی انواع قرارداد سوآپ

قرارداد های سوآپ بر اساس دارایی های پایه، به انواع مختلفی تقسیم می شوند. در ادامه به بررسی انواع این قراردادها می پردازیم:

سوآپ نرخ بهره یا به عبارتی interest rate swap

در این نوع قرارداد ها هر دو طرف قرارداد مبلغ بهره را بر اساس ارز مشابه معاوضه می کنند. در قرارداد های نرخ بهره مبلغ اسمی برای هردو طرف قرارداد یکسان است و همچنین تسویه در این نوع قرارداد ها به صورت خالص انجام می شود. این نوع از SWAP ها دارای دو حالت می باشند که عبارتند از:

1. در حالت اول هر دو طرف قرارداد مبالغ بهره را به صورت بهره متغیر پرداخت می کنند.
2. در حالت دوم یکی از طرفین قرارداد مبلغ بهره را به صورت بهره ثابت و طرف دیگر قرارداد مبلغ را به صورت بهره متغیر پرداخت می کند.

بر خلاف SWAP های ارزی که هر دوطرف قرارداد میتوانستند، مبلغ را به صورت بهره ثابت پرداخت کنند. ولی در قرارداد های نرخ بهره، این کار امکان پذیر نیست. زیرا اگر ارز یکسان باشد، این کار باعث می شود که جریان های نقدی کاملا یکسان باشند. نکته دیگری که باید در این نوع قرارداد ها در نظر بگیرید این است که در قرارداد های نرخ بهره نیازی به مبادله مبلغ اسمی قرارداد در زمان های انعقاد و همچنین اختمام قرارداد SWAP نیست، زیرا در این نوع قرارداد ها با ارز یکسان سروکار داریم.

سوآپ سهام یا به عبارتی equity swaps

در این نوع SWAP ها، هر دو طرف قرارداد مبالغ را بر اساس بازده سهام یا شاخص سهام با یکدیگر معاوضه می کنند. SWAP سهام به این صورت است که علاوه بر بازده حاصل از سود نقدی، بازده ناشی از منفعت سرمایه یا به عبارتی capital gain نیز شامل می شود. این نوع از SWAP ها معمولا توسط مدیران پرتفوی استفاده می شود. به عنوان مثال شما قراردادی را در نظر بگیرید که مبلغی ثابت دریافت می کند و به ازای این مبلغ ثابت بازده شاخص s&p500 پرداخت می شود. منظور از بازده، تغییرات شاخص s&p500 در بازه زمانی مشخص است. در این قرارداد هر دو نرخ در مبلغ ثابت قرارداد ضرب می شوند و جریانات نقدی که مربوط به پرداختی و دریافتی است به دست می آید.

SWAP ارزی یا به عبارتی currency swaps

در این نوع قرارداد، مبلغ بهره بر حسب ارزهای مختلف بین طرفین قرارداد رد و بدل می شود. این روش باعث می شود که طرفین قرارداد در تعریف سواپ(SWAP) یا بهره برابر ریسک نوسانات ارز مقاوم تر باشند و بتوانند این نوسانات را بهتر مدیریت کنند. در سال 1990 یکی از معمولی ترین SWAP ها، سواپ ارز ثابت – ثابت یا به عبارتی fixed-for-fixed بوده است. این نوع قرارداد ها در آن زمان به نام سوآپ Plain Vanilla می شناختند.

بر اساس این نوع SWAP ، گردش نقدینگی بر اساس دو نوع ارز متفاوت می باشد که مبادله به این صورت است که یکی از طرفین بر اساس نرخ ثابت یک نوع ارز پرداخت معامله را انجام می دهد و طرف مقابل بر اساس نرخ ثابت ارز دیگری پرداخت معامله را انجام می دهد. به عنوان مثال قرارداد ارزی بین دو شرکت بسته می شود. شرکت اول بر اساس نرخ ثابت ارز A پرداخت را انجام میدهد و شرکت دوم بر اساس نرخ ثابت ارز B پرداخت را انجام میدهد.

نوع دیگر سوآپ ارزی، سوآپ ارزی ثابت-شناور یا به عبارتی fixed-for-flow

در این نوع قرارداد ها یکی از جریان های پرداخت بر اساس نرخ ثابت یک ارز می باشد و طرف مقابل بر اساس نرخ شناور یک ارز دیگر می باشد. به عنوان مثال شرکت اول پرداخت خود را بر اساس نرخ ثابت یک ارز انجام می دهد و شرکت دوم پرداخت خود را بر اساس نرخ شناور ارزی دیگر انجام میدهد.

نوع سوم که مربوط به قراردادهای SWAP از نوع ارزی می باشد سواپ ارز غیر همسان یا به عبارتی Cross-Currency Swap است که این نوع بسیار شایع و معمول می باشد. در این نوع SWAP پرداخت ها به صورت توافقی می باشد. برای پرداخت این نوع قراردادهای SWAP از نرخ بهره ثابت در یک ارز با نرخ متغیر در یک ارز دیگر استفاده می شود.

سواپ نرخ بازده کل – Total Return Swap or Total Rate Of Return Swap: TRORS

در این روش طرفین معامله یک دارایی یا یک معیار را به عنوان پایه انتخاب می کنند و توافق می کنند که یکی از طرفین معامله، متعلق به آن دارایی پایه باشند و هرگونه کاهش یا افزایش ارزش آن دارایی را صاحب شود و طرف دیگر معامله وجوه ثابت یا شناوری را از طرف مقابل دریافت می کند و این دریافتی ها هیچ ربطی به دریافتی های طرف اول ندارد. در واقع این نوع سوآپ به طرف دوم در معامله اجازه می دهد تا داریی خود را در برابر نوسان ها محافظت کند و نفر اول در معامله می تواند بدون اینکه دارایی ترازنامه اش را بکشد از عایدات اقتصادی آن بهره مند شود. به طور کلی این نوع SWAP دارای دو تعریف سواپ(SWAP) یا بهره نوع کاربرد است که عبارتند از:

1. کاهش ریسک اعتباری دارایی پایه که این کاهش ریسک از طریق انتقال بازده کل به خریداران سوآپ انجام می شود.
2. کاهش ریسک دارایی پایه فروشنده سوآپ که این کاهش ریسک از طریق جبران زیان کاهش ارزش دارایی پایه انجام می شود و به وسیله خریدار سوآپ انجام می شود.

سواپ نکول اعتباری یا به عبارتی Credit Default Swap: CDS

این SWAP معمولا مربوط به موسسات مالی می باشد. موسسات مالی در اکثر اوقات در معرض ریسک عدم بازپرداخت وام توسط مشتریان خود قرار دارند. موسسات مالی برای حفظ اموال خود و همچنین جلوگیری از عدم باز پرداخت اقساط وام توسط مشتریان خود، از این سواپ استفاده می کنند.

با استفاده از این قرارداد موسسات مالی در جایگاه خریدار سواپ قرار می گیرند و با فروشنده SWAP که معمولا یک موسسه بیمه است توافق می کنند. توافق آنها به این صورت است که در سررسید های معین، خریدار مبلغی مشخص به فروشنده پرداخت کند و در مقابل آن فروشنده تعهد می دهد که اگر مشتریان، قسط خود را به موسسه مالی پرداخت نکردند،در راستای این قرارداد نکول اعتبار و تا سقفی که در این قرارداد پذیرفته اند، معادل آن مقداری که مشتری قسط خود را به موسسه مالی پرداخت نکرده است، جبران کند.

نتیجه گیری

یکی از مباحث بسیار مهم در دنیای ارز دیجیتال قراردادهای سوآپ می باشد. افرادی که وارد دنیای کریپتوکارنسی می شوند باید این مباحث را یاد بگیرند تا در آینده به مشکل بر نخورند. در این مطلب به صورت جامع و مختصر به بررسی سوآپ ها در رمز ارزها پرداختیم.

یونی سواپ یا سوشی سواپ؟ مقایسه دو صرافی غیرمتمرکز پرطرفدار

همه افرادی که در زمینه ارزهای دیجیتال فعالیت می‌کنند، برای خرید و فروش یا مبادله ارز خود به یک صرافی غیرمتمرکز نیاز دارند. این صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) انواع متفاوتی دارد که برای انتخاب میان آنها، ابتدا باید با عملکرد و تفاوت‌هایشان آشنا شوید.

صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ و صرافی سوشی سواپ، دو صرافی غیرمتمرکز برتر هستند که کاربران زیادی این روزها از آنها استفاده می‌کنند. البته تفاوت یونی سواپ با سوشی سواپ از جمله مواردی است که باعث می‌شود یک کاربر، هر کدام را به دیگری ترجیح دهد. در ادامه این مقاله از بلاگ والکس، به معرفی دو صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ و سوشی سواپ می‌پردازیم.

صرافی‌های غیرمتمرکز

در واقع صرافی‌های غیرمتمرکز (Decentralized Exchanges) با نام اختصاری “DEX” یک روش برای تبدیل کردن ارز دیجیتال یا دیگر دارایی‌هایی بر بستر بلاک چین (Blockchain) است. البته امکان خرید و فروش ارزهای دیجیتال نیز در این صرافی‌ها وجود دارد. در صرافی‌های غیرمتمرکز هیچ نهاد متمرکز برای مدیریت و کنترل آن وجود ندارد. این صرافی‌ها بر اساس پروژه‌های کدنویسی شده مبتنی بر بلاک چین برقرار هستند. هر چه میزان توسعه پروژه‌های کدنویسی شده بیشتر باشد، امنیت و کیفیت صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) نیز بیشتر می‌شود.

این پروژه‌های کد نویسی شده در صرافی‌های غیرمتمرکز، همان قراردادهای هوشمند (Smart Contract) هستند. پس از فراهم شدن شرایط تعریف سواپ(SWAP) یا بهره مناسب، این قراردادها اجرا می‌شوند. عملکرد صرافی‌های غیرمتمرکز به این صورت است که شما ابتدا باید کیف پول خود را به صرافی متصل کنید. سپس، خرید و فروش یا تبادل مورد نظرتان باید ثبت کنید. پس از ثبت معامله، قرارداد هوشمند متناسب با سفارش شما اجرا می‌شود.

صرافی یونی سواپ

صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ (UniSwap) یک “DEX” محبوب و بسیار قدیمی در اکوسیستم “DeFi” است. “DeFi” به اختصار در آمده کلمه “Decentralized Finance” به معنای سیستم مالی غیرمتمرکز است. این اکوسیستم، از نرم افزارهای غیرمتمرکز، قراردادهای هوشمند، ارزهای دیجیتال و پروتکل‌هایی بر بستر بلاک چین تشکیل شده است. در حال حاضر، اتریوم از اکوسیستم “DeFi” استفاده می‌کند ولی ممکن است در آینده بلاک چین‌های دیگری نیز به این اکوسیستم اضافه شوند.

همان‌طور در بالاتر اشاره کردیم، صرافی یونی سواپ یک “DEX” بر بستر بلاک چین اتریوم (تعریف سواپ(SWAP) یا بهره Ethereum) است که امکان سپرده گذاری سرمایه را در استخرهای نقدینگی (Liquidity Pools) برای کاربرانش فراهم می‌کند. از دیگر مزایای یونی سواپ، کارمزد تراکنش پایین آن برای تبادل دارایی‌ها است.

افرادی که این استخرهای نقدینگی یونی سواپ را تأمین می‌کنند، تأمین کنندگان نقدینگی (Liquidity Provider) هستند. هر سواپ که در استخر نقدینگی انجام شود، یک کارمزد به عنوان پاداش به این افراد تعلق می‌گیرد. در واقع، استخرهای نقدینگی یونی سواپ، قراردادهای هوشمند اتریوم هستند که به بازارسازی اتوماتیک (Automated Market Making) کمک می‌کنند. در زمینه همین استخرهای نقدینگی نیز تفاوت یونی سواپ با سوشی سواپ مشخص می‌شود که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

صرافی سوشی سواپ

مورد بعدی که می‌خواهیم آن را بررسی کنیم صرافی غیرمتمرکز سوشی سواپ (SushiSwap) است. این صرافی به عنوان دومین صرافی محبوب در “dAppS” اتریوم، بعد از یونی سواپ شناخته می‌شود. در واقع، هر دو صرافی یونی سواپ و سوشی سواپ با یکدیگر در رقابت هستند. ولی نکته جالب اینجا است که سوشی سواپ برای توسعه خود از رقیبش یعنی یونی سواپ سرچشمه می‌گیرد. پس سوشی سواپ یک کپی یا فورک (Fork) از یونی سواپ است که چند تغییر و توسعه در خود دارد.

صرافی سوشی سواپ برای اولین بار در آگوست سال ۲۰۲۰ به دست یک توسعه دهنده ناشناس “Chef Nomi” راه اندازی شد. این صرافی علاوه بر ویژگی یونی سواپ که سواپ در استخر نقدینگی بود، امکان معامله همتا به همتا (P2P) را برای کاربرانش فراهم کرد.

یکی دیگر از ویژگی‌های سوشی سواپ، پشتیبانی کردن از بلاک چین‌های دیگر است. همان‌طور که گفتیم، یونی سواپ تنها از بلاک چین اتریوم پشتیبانی می‌کند. ولی سوشی سواپ با بلاک چین‌هایی مانند بایننس (Binance) و پولکادات (Polkadot) نیز کار می‌کند. از این رو، سوشی سواپ یک مولتی چین (Multi Chain) به حساب می‌آید. همچنین، این صرافی یک توکن بومی به نام سوشی (Sushi) دارد که امکان استیک کردن (Staking) آن برای کاربرانش وجود دارد. استیک کردن این توکن بومی بر اساس یک پروتکلی به نام “xSushibar” انجام می‌شود و دریافت سود و امتیاز شرکت در حاکمیت را به همراه دارد.

تفاوت‌های یونی سواپ و سوشی سواپ

تفاوت یونی سواپ با سوشی سواپ تنها در یک مورد خلاصه نمی‌شود. این تفاوت‌ها باید از ابعاد متفاوتی بررسی شود تا یک راهنمای انتخاب صرافی ارز دیجیتال خوب برای شما باشد.

استخراج نقدینگی (Liquidity Mining)

اولین تفاوت یونی سواپ با سوشی سواپ در استخراج نقدینگی است. از همین ابتدا باید بگویم که در حال حاضر صرافی یونی سواپ هیچ برنامه بلند مدتی برای انجام استخراج نقدینگی‌هایش ندارد. البته برای یک مدت کوتاهی، یونی سواپ سهام توکن‌های “Uni” از طریق استخراج نقدینگی به عنوان پاداش به کاربران تأمین کننده نقدینگی‌اش داد. ولی این برنامه کاملا کوتاه مدت بود و برای ادامه آن هیچ برنامه‌ای در نظر گرفته نشد.

در طرف دیگر ماجرا صرافی سوشی سواپ قرار دارد که امکان استخراج نقدینگی را برای کاربرانش فعال کرده است. همچنین، کاربرانش با استیک کردن توکن‌های “Sushi”، پاداش دریافت می‌کنند و امتیازی برای شرکت در حاکمیت را به دست می‌آورند. این تفاوت یونی سواپ با سوشی سواپ در واقع، یک برتری عالی سوشی سواپ نسبت به یونی سواپ را نشان می‌دهد.

وام و معاملات مارجین (Lending and Margin Trading)

دومین تفاوت یونی سواپ با سوشی سواپ در زمینه معاملات مارجین است. یونی سواپ هیچ زمانی را در اختیار کاربرانش قرار نمی‌دهد تا بتوانند وام بگیرند یا معاملات مارجین انجام دهند.

ولی سوشی سواپ با بررسی تمام حوزه‌های مرتبط با سیستم “DeFi”، هیچ محدودیتی را برای کاربرانش در نظر نمی‌گیرد. علاوه بر این موضوع، سوشی سواپ امکانات دیگری را در این زمینه در اختیار کاربرانش قرار داده است. به طور مثال، “BentoBox” که یک صندوق برای نگهداری توکن‌های بومی سوشی است. از طرفی این “BentoBoX” مانند یک “App Store” برای پیدا کردن برنامه‌های غیرمتمرکز (dAppS) نیز است. البته در حال حاضر، تنها “dApp” موجود در “BentoBox”، برنامه “Kashi” است. شما می‌توانید از طریق این برنامه “Kashi” از توکن‌های موجود در “BentoBox” وام بگیرید یا معاملات مارجین انجام دهید و تفاوت یونی سواپ با سوشی سواپ در همین مورد شکل می‌گیرد.

کارمزد سواپ (Swap Fee)

سومین تفاوت یونی سواپ با سوشی سواپ، یک مورد مهم و اساسی است که به کارمزد سواپ در این صرافی‌ها بازمی‌گردد. هر دو صرافی یونی سواپ و سوشی سواپ، امکان مبادله توکن با توکن‌های موجود در استخر نقدینگی خود را برای کاربرانشان فراهم می‌کنند. ولی برای انجام این تبادل‌ها ارزها، به پرداخت یک مقدار مشخصی کارمزد (فی) نیاز دارد که این میزان فی، در یونی سواپ و سوشی سواپ متفاوت است.

شما در انتخاب مبادله‌های خود با یونی سواپ، به یک صفحه بر خواهید خورد که مربوط به تعریف سواپ(SWAP) یا بهره میزان کارمزد کسر شده از شما است. در این صفحه سه سطح از میزان کارمزد ۱ درصد، ۰٫۳ درصد و ۰٫۰۵ درصد وجود دارد. میزان کارمزد در یونی سواپ، توسط شما به عنوان کاربر انتخاب نمی‌شود، بلکه انتخاب بر اساس میزان ریسک توسط تأمین کنندگان نقدینگی طبق نوسانات موجود در استخر نقدینگی است.

ولی تفاوت یونی سواپ با سوشی سواپ در همین جا است. در صرافی سوشی سواپ تنها یک میزان کارمزد ۰٫۳ درصدی برای تمامی مبادله‌ها در نظر گرفته شده است. این میزان کارمزد در بین ارائه دهندگان نقدینگی و صاحبان توکن سوشی تقسیم می‌شود. ۰٫۲۵ درصد از این کارمزد به ارائه دهندگان نقدینگی و ۰٫۳ درصد باقی مانده به صاحبان توکن سوشی تعلق می‌گیرد.

نقدینگی متمرکز (Liquidity Concentration)

چهارمین تفاوت یونی سواپ با سوشی سواپ در تمرکز نقدینگی استخرهای آنها است. یونی سواپ از ابتدای راه اندازی برای مفهوم نقدینگی متمرکز برنامه ریزی کرده بود. صرافی یونی سواپ امکان متمرکز سازی نقدینگی را بر اساس محدوده قیمت سفارش را به تأمین کنندگان نقدینگی‌اش می‌دهد. یعنی تأمین کنندگان نقدینگی، یک محدوده قیمت سفارش آن توکن را پیدا کرده و آن را بر روی یک قیمت ثابتی متمرکز می‌کنند.

از طرف دیگر، این ویژگی در صرافی سوشی سواپ وجود ندارد. در واقع سوشی سواپ هیچ برنامه ریزی در زمینه متمرکز سازی نقدینگی‌هایش نکرده است.

پاداش در ازای راه اندازی توکن جدید

پنجمین تفاوت یونی سواپ با سوشی سواپ در دریافت پاداش برای راه اندازی یا معرفی توکن جدید است. در صرافی یونی سواپ هیچ نشانه‌ای از ارائه پاداش برای راه اندازی توکن جدید وجود ندارد. این طور به نظر می‌رسد که یونی سواپ هیچ برنامه‌ای برای ارائه چنین خدماتی در نظر ندارد.

ولی در طرف دیگر سوشی سواپ است که یک ویژگی به نام “Onsen program” دارد. این ویژگی یک سیستم برای ارائه نقدینگی برای کسانی است که توکن جدیدی را راه اندازی می‌کنند. طبق این سیستم در صرافی سوشی سواپ، پاداش برای پروژه‌های جدیدتر با ابعاد کوچک‌تر، مقداری توکن سوشی به عنوان پاداش است. این سیستم پاداش دهی در صرافی سوشی سواپ کمک می‌کند تا کاربران به دنبال توکن‌های جدیدتری برای استیکینگ باشند. در نتیجه، با این شیوه، پروژه صرافی سوشی سواپ به سرعت توسعه پیدا می‌کند.

ارزش کل قفل شده (Total Value Locked)

قبل از بررسی ششمین تفاوت یونی سواپ با سوشی سواپ، باید با ارزش کل قفل شده (TVL) آشنا شوید. در واقع، “TVL” همان کل دارایی‌ها یا نقدینگی‌های قفل شده در قراردادهای هوشمند “DeFi” است.

ششمین تفاوت یونی سواپ با سوشی سواپ در میزان “TVL” آنها است. سوشی سواپ در زمان عرضه، جایگاه بسیار خوبی برای “TVL” خودش به دست آورد ولی در همان زمان، یونی سواپ، توکن “UNI” خود را معرفی کرد. بعد از معرفی توکن بومی یونی، رقابت در “TVL” میان یونی سواپ و سوشی سواپ شروع شد. در نهایت، در جولای ۲۰۲۱، “TVL” یونی سواپ به ۴ میلیارد دلار و “TVL” سوشی سواپ به ۳٫۴ میلیارد دلار رسید.

حجم معامله (Trade Volume)

هفتمین و آخرین تفاوت یونی سواپ با سوشی سواپ در میزان حجم معاملاتشان است. سؤال اینجا است که حجم معاملات در یک صرافی به چه معنا است؟ در واقع، حجم معاملات نشان دهنده کل معاملات انجام شده در یک صرافی است. با توجه به این حجم معاملات، شما می‌توانید میزان رشد و توسعه یک صرافی ببینید.

در حال حاضر، حجم معاملات یونی سواپ معادل با ۷٫۷ میلیارد دلار است. ولی حجم معاملات سوشی سواپ معادل با ۱ میلیارد دلار است که تقریبا ۷۰۰ درصد کمتر از حجم معاملات یونی سواپ حساب می‌شود.

شباهت‌های یونی سواپ و سوشی سواپ

پس از بررسی تفاوت یونی سواپ با سوشی سواپ، بهتر است کمی شباهت‌های این دو صرافی غیرمتمرکز را نیز بررسی کنیم تا به شناخت کامل‌تری نسبت به آنها برسید.

اولین شباهت، استفاده هر دو صرافی از بازارسازی اتوماتیک (Automated Market Making) است که با نام اختصاری “AMM” شناخته می‌شود. یونی سواپ و سوشی سواپ برای تسهیل در انجام معاملات، به جای استفاده از مدل سنتی دفتر سفارش از “AMM” بهره می‌گیرند. از این رو، دیگر نیازی نیست که کاربران این دو صرافی برای انجام معاملات خود به انتظار برای پیدا شدن طرف دیگر معامله بمانند.

دومین شباهت، به وجود استخرهای نقدینگی (Liquidity Pools) در هر دو صرافی بازمی‌گردد. در صرافی‌های یونی سواپ و سوشی سواپ امکان سپرده گذاری در استخرهای نقدینگی وجود دارد. همچنین، تأمین کنندگان نقدینگی برای انجام هر سواپ در استخر، یک پاداشی را دریافت می‌کنند. البته، صرافی یونی سواپ و سوشی سواپ هر دو دارای توکن‌های بومی مجزا با نام‌های “Sushi” و “Uni” هستند.

یونی سواپ یا سوشی سواپ، کدام یک بهتر است؟

هر دو صرافی‌های غیرمتمرکز سوشی سواپ و یونی سواپ روش‌هایی برای گسترش و توسعه سیستم مالی “DeFi” است. ولی با توجه به تفاوت یونی سواپ با سوشی سواپ که بررسی کردیم، نمی‌توان گفت کدام یک بهتر از دیگری است. در اصل، شما باید با توجه به نیازی که از یک صرافی دارید، میان آنها انتخاب کنید.

به طور مثال، سوشی سواپ برای دریافت پاداش نقدینگی، انجام معاملات مارجین و وام دهی مناسب است. در عین حال، یونی سواپ به دلیل حجم معاملات بالاتری که دارد، اعتماد بیشتر کاربران به خودش را نشان می‌دهد. شما تجربه کار با این پلتفرم‌ها را دارید؟ به‌نظرتان کدامیک برتری دارد؟

سؤالات متداول

سوشی سواپ یک صرافی غیرمتمرکز بر روی بستر بلاک چین اتریوم است.

پنکیک سواپ (Pancake Swap) نیز یک صرافی غیرمتمرکز است و تمامی ویژگی‌های یونی سواپ را دارد. بزرگ‌ترین تفاوت این دو صرافی با یکدیگر میزان کارمزد آنها است. کارمزد معامله در پنکیک سواپ ۰٫۲۵ درصد است که این میزان، از میانگین کارمزد یونی سواپ نیز بیشتر محسوب می‌شود.

فرصت SWAP برای سرمایه گذاران خارجی

یک فرصت جدید به مراحل طرح جدید رشد اقتصادی اضافه شده است:

طرح جدید رشد اقتصادی همچنان مراحل خود را یکی یکی تشریح می کند.

وزیر نباتی در بیانیه‌ای جدید در این زمینه اعلام کرد که :

دسترسی به دارایی‌ های لیر ترکیه ( TL ) با ابزار سوآپ اختصاصی برای سرمایه‌ گذاران خارجی افزایش می‌یابد.

نباتی در بیانیه خود گفت:

ترکیه همچنان در کانون توجه سرمایه گذاران خارجی خواهد بود.

نورالدین نباتی وزیر خزانه داری و دارایی در چارچوب گام های جدیدی که قرار است در راستای رشد اقتصادی برداشته شود،

با اشتراک گذاری پستی در شبکه های اجتماعی اظهار داشت که:

“با سند سوآپ اختصاصی که برای افراد غیر مقیم صادر می شود، دسترسی افراد غیر مقیم به دارایی های لیر ترکیه برای استفاده در مناطق تعیین شده گسترش می یابد.”

“ترکیه همچنان مرکز توجه سرمایه گذاران خارجی خواهد بود.”

کشور ما که بر اساس اصول اقتصاد بازار آزاد استوار است، مانند گذشته با این فرصت، فضای سرمایه گذاری موثر، قابل

اعتماد و بلندمدت را برای سرمایه گذاران خارجی فراهم می کند.

ترکیه همچنان مرکز توجه سرمایه گذاران خارجی خواهد بود.

سوآپ در لغت به معنای «مبادله کردن، مبادله کردن، تغییر دادن» است.

سوآپ را می توان به عنوان یک قرارداد مبادله ای تعریف کرد که در آن دو طرف بسته به یک دارایی یا بدهی در یک دوره

زمانی معین، پرداخت های بهره یا ارز خارجی متفاوتی را مبادله می کنند.

به عنوان مثال، شرکتی با بدهی ده ساله با نرخ ثابت و شرکتی با بدهی مشابه اما با نرخ شناور ممکن است تعهدات یکدیگر را مبادله کنند.

در معاملات سوآپ، هدف به حداقل رساندن ریسک ناشی از تغییرات در نرخ بهره و نرخ ارز است.

سوآپ (SWAP) نفت چیست؟

در دهه ۱۹۹۰ وپس از فروپاشی شوروی سابق و استقلال یافتن کشورهای آسیایی مرکزی… ، مبادله نفت با ایران اهمیت پیداکرد. این کشورها برای توسعه اقتصادی خود ، به صادرات نفت خود نیاز مبرم داشتند. در صورتی که امکانات آنان جهت رساندن نفت خود به دست مصرف کنندگان در اروپا ، آسیا وآمریکا بسیارمحدود بود. بدین جهت در سال ۱۳۷۵ قراردادی بین ایران وقزاقستان به امضاء رسید که براساس آن روزانه ۴۰ هزار بشکه نفت خام سبک از قزاقستان تحویل پالایشگاه تبریز وتهران می شد و در عوض به همین مقدارنفت خام سبک ایران در خلیج فارس جهت شرکای تجاری قزاقستان تحویل آنان می شد. (روزنامه اطلاعات بین المللی ، ۲۱ مرداد ۱۳۷۵ ، ص ۱۰)

علل رغبت کشورهای حوزه دریای مازندران به سوآپ نفت

از جمله علل رغبت کشورهای مزبور به سوآپ نفت عبارتند از :

۱-جایگاه ویژه وژئوپولیتیکی ایران در میان کشورهای منطقه (موجبات این امر را فراهم کرده است تا بتواند غیر از تولیدات خود تولیدات دیگر کشورهای همسایه را نیز صادر کند).

۲- پرهزینه تر بودن صادرات با هواپیما وترانزیت از طریق راههای زمینی به سبب عدم دسترسی آنان به آب راههای آزاد بین المللی .

نکته : عمده کشورهائی که امروزه ایران، ا قدام به صادرات کالاهایشان می کند شامل:

ترکمنستان،تاجیکستان،قزاقستان،ازبکستان و به نوعی کشورهای جنوب روسیه میشوند.

۳ با صرفه بودن مسیر انتقال نفت از ایران در حوزه دریای مازندران(بلحاظ داشتن مرز دریاییبا دریای عمان و خلیج فارس).

۴-جاذبه ایران به عنوان بازار نهائی نفت آسیای مرکزی و هم مکانی برای ترانزیت آن (به لحاظ ثبات وامنیت موجود در ایران).

پایانه نفتی شمال (مرکز ثقل سوآپ کشور)

ازِآنجایی که بندر نکا موسوم به “پایانه نفتی شمال” اصلی ترین بندر ترانزیتی ایران (به صورت سوآپ) محسوب می شود لذا ضرورت دارد که به قدر کفایت به این مهم (یعنی شناخت پایانه نفتی مزبور به عنوان مرکز ثقل سوآپ کشور) نیز پرداخته شود، ازاین رومطالبی که در پی می آید مرتبط باهمین امر است .

-سیمای پایانه نفتی شمال (نکا)

این پایانه دربیست کیلومتری شمال شهر نکاونزدیکی نیروگاه برق نکا در زمینی به مساحت تقریبی ۶۲ هکتارودرکنار دریای مازندران قرار گرفته است.

در روش سوآپ تولید کنندگان نفت درحوزه دریای مازندران (روسیه،قزاقستان وترکمنستان) نفت صادراتی خود را با تانکر (کشتی های نفتکش) به بندرنکا در ایران تحویل می دهند سپس ایران این نفت را به پالایشگاه های تهران و تبریز انتقال می دهد که نفت پالایش شده برای مصرف داخلی توزیع میشود. در ازاء نفت دریافت شده درنکا، ایران معادل آن را در جزیره خارک واقع در خلیج فارس به سایر کشورها صادر میکند.

لازم به ذکر است،شرکت ملی مهندسی ایران به پیروی از سیاست ارتباط و مبادلات نفتی با کشورهای آسیای میانه ،ایجاد رشته های اقتصادی جهت تحکیم و تقویت روابط سیاسی و ثبات سیاسی در منطقه، از ابتدای سال ۱۳۷۳ شروع به ساختن تعریف سواپ(SWAP) یا بهره موج شکن و حوضچه تخلیه نفت خام نمود که این پروژه تا سال ۱۳۷۶، ادامه داشته است اما به هرجهت با عملیاتی شدن حوضچه، تخلیه نفت خام با تخلیه اولین نفت کش بنام (NAZAR BAYOV) در تاریخ ۱/۱۰/۱۳۷۵ زیر نظر و مدیریت شرکت ملی مهندسی صورت گرفت که تاریخ ۳۱/۵/۱۳۸۰ این مدیریت دامه داشته است.

از تاریخ ۱/۶/۱۳۸۰ تا ۲/۱/۱۳۸۲ مدیریت عملیات تخلیه نفت خام و فرآورده های نفتی در این پایانه عملاًبه مدیریت شرکت خطوط لوله و مخابرات واگذار شد اما به دلیل فقد امکانات کافی برای ذخیره سازی و دارا بودن صرفاً یک مخزن ذخیره، مقامات تصمیم ساز در وزارت نفت برآن شدند تا در راه توسعه و بسط مبادلات نفتی بصورت معوض گامهای بلندتری بردارند که از اثرات آن به مناقصه رفتن این پایانه نفتی بوده است و در نهایت از میان شرکتهای علاقمند به سرمایه گذاری در پروژه توسعه پایانه نفتی، پیشنهاد شرکت سینوپک از کشور چین در تاریخ ۱۴/۳/۲۰۰۰ مورد پذیرش قرار گرفت. کار پروژه عملا از تاریخ ۱۴/۱/۲۰۰۱ شروع و درتاریخ ۳/۳/۲۰۰۲ تقریبا به پایان رسید. دراین خصوص دو نکته بسیار حائز اهمیت بود: الف) زمان اتمام پروژه در آن مقطع. ب) عدم دخالت نقش شرکت یا شخص خارجی در اجرای پروژه از حیث طراحی و نصب تاسیسات آن. افراد چینی حاضر در پروژه بیشتر نقش ناظر و کارآموزی را بر عهده داشتند و تمامی امور توسط کارکنان و شرکتهای ایرانی صورت گرفت و آنگاه به محض اتمام کار پروژه و واگذاری آن، پایانه نفتی شمال (بندرنکا) با تخلیه اولین نفتکش بنام VOLGA NEFT263 درتاریخ ۳/۱/۱۳۸۲ در مدار عملیات قرار گرفت.

تاثیرات انجام عملیات سوآپ نفت (در حوزه اقتصادی و سیاسی – امنیتی)

-تاثیرات سوآپ در حوزه اقتصادی

۱- شرایط سوآپ به ایران اجازه میدهد تا جهت دریافت نفت درشمال و صدور همان مقدار نفت در جنوب کارمزد و اجرت دریافت کند.

۲- صرفه جویی و در نتیجه کاهش زیاد هزینه حمل و نقل مواد نفتی در داخل کشور.

با این توضیح که نفت دریافتی در راستای عملیات سوآپ در مرزهای شمالی کشوردر مناطق نزدیک مرز مصرف میشود و به عوض آن از تولیدات کشور خودمان در مرزهای جنوبی تحویل مشتریان می گردد یعنی بجای آنکه نفت از مناطق نفت خیز جنوب به مناطق شمالی، آنهم باصرف هزینه های گزاف (ازجمله هزینه ایجاد خطوط لوله انتقال نفت در مسیر بسیار طولانی حدود ۱۸۰۰ کیلومتر از جنوب تا شمال و مصرف هزینه های دیگر از قبیل هزینه نصب ایستگاههای پمپاژ به جهت سربالایی بودن این مسیر تا شمال)، منتقل شود، همان نفت خریداری شده در شمال تعریف سواپ(SWAP) یا بهره به مصارف داخل می رسد.

۳- شکوفایی اقتصادی مناطق محل عبور خطوط لوله (سوآپ) که امکانات زیادی براین مناطق فراهم می کند.

۴- گسترش روابط اقتصادی و دستیابی به بازار مصرف آن کشورها برای فروش محصولات داخلی.

۵- ایجاد اشتغال داخلی و توزیع درآمد و نیز بروز تعریف فعالیتهای تجاری مرتبط و جدید در راستای حفظ و تامین هرچه بیشتر منافع ملی.

۶- فراهم شدن موجبات تشویق سرمایه گذاران داخلی و خارجی نسبت به سرمایه گذاری در زمینه تجهیزات وتاسیسات زیربنائی برای ترانزیت سوخت.

-تاثیر سوآپ در حوزه سیاسی – امنیتی

۱- فراهم شدن موجبات منافع بسیار سیاسی از طریق وابسته کردن کشورهای حوزه مرز شمالی کشوربه خود مان و در نتیجه تحکیم وتقویت روابط سیاسی و ثبات سیاسی در منطقه .

۲- تامین منافع سیاسی-امنیتی از طریق توسعه نفوذ در کشورهای صادرکنندگان نفت از مسیر ایران و تبدیل تعریف سواپ(SWAP) یا بهره آنها به دوست که پیامد آن همگرائی و همکاری منطقه ای مناسب تر است .

۳- کاهش نفوذ و اثرگذاری شرکتهای آمریکائی و اروپائی در گلوگاه ورود انرژی به شمال کشور و مسیرخزر (دریای مازندران) – خلیج فارس با حضورجدی شرکتهای ایرانی در منطقه مزبور و تجارت سوآپ

خلاصه ای از مقاله “قرارداد سوآپ (swap) نفت وتحلیل ماهیت حقوقی آن درساختار حقوقی ایران”
نویسندگان: آریا صمدائی گله کلائی- میثم جهانگیری حسین آبادی