محاسبه نسبت نقدینگی

نقدینگی چیست

نقدینگی بسته به زمینه آن ممکن است معنای دیگری پیدا کند، اما همیشه به یک چیز مربوط می شود: پول نقد یا پول آماده. نقدینگی یا liquidity به مبلغی گفته می شود که بلافاصله برای پرداخت بدهی ها یا استفاده برای سرمایه گذاری در دسترس است. این سطوح وجه نقد موجود و سرعت تبدیل دارایی مالی یا اوراق بهادار به پول نقد بدون از دست دادن ارزش قابل توجه را نشان می دهد. به عبارت دیگر، چه مدت طول می کشد تا فروش شود.

نقدینگی از این جهت مهم است که نشان می دهد یک شرکت چقدر در انجام تعهدات مالی و هزینه های غیرمنتظره انعطاف پذیر است. همچنین برای افراد متوسط نیز صدق می کند. هرچه دارایی های نقدینگی (پس انداز نقدی و سبد سرمایه گذاری) آنها در مقایسه با بدهی هایشان بیشتر باشد، وضعیت مالی آنها بهتر خواهد بود.

انواع نقدینگی

نقدینگی به 2 شکل اساسی وجود دارد: نقدینگی بازار که مربوط به سرمایه گذاری ها و دارایی ها است و نقدینگی حسابداری که مربوط به امور مالی شرکت ها یا شخصی است.

نقدینگی بازار

نقدینگی بازار به نقدینگی یک دارایی و سرعت تبدیل آن به پول نقد اشاره دارد. در واقع، اینکه چقدر قابل فروش است؟ با قیمت های ثابت و شفاف.
نقدینگی بالا در بازار به این معنی است که یک عرضه بالا و تقاضای زیادی برای یک دارایی وجود دارد و همیشه فروشنده و خریدار آن دارایی وجود دارد. اگر کسی بخواهد دارایی خود را بفروشد و هنوز شخصی برای خرید آن وجود نداشته باشد، پس نمی تواند نقدینگی باشد.
هنگام سرمایه گذاری، مهم است که یک سرمایه گذار نقدینگی یک دارایی یا اوراق بهادار خاص را در نظر داشته باشد. در میان سرمایه گذاری ها و وسایل نقلیه مالی، بیشترین میزان نقدینگی دارایی ها شامل موارد زیر است:

• حساب های پس انداز / بازار پول
• سهام در بورس های بزرگ و صندوق های قابل معامله در بورس
• اوراق قرضه
• کاغذ تجاری
• سایر اوراق بهادار کوتاه مدت بازار پول

نمونه هایی از دارایی های غیر نقدینگی یا آنهایی که نمی توانند به سرعت به پول نقد تبدیل شوند، موارد ملموسی مانند املاک و مستغلات و هنرهای زیبا هستند. آنها همچنین شامل اوراق بهاداری هستند که در بورس های خارجی معامله می شوند یا سهام پنی که خارج از بورس خرید و فروش می کنند. فروش این اقلام مدت زمان زیادی به طول می انجامد.

نقدینگی حسابداری

نقدینگی حسابداری به توانایی یک شرکت یا شخص در انجام تعهدات مالی خود اشاره دارد، یعنی پولی که به طور مداوم بدهکار هستند.
در مورد افراد، تشخیص نقدینگی مسئله مقایسه بدهی آنها با مقدار وجه نقدی است که در بانک دارند یا اوراق بهادار قابل فروش در حساب های سرمایه گذاری آنها. نقدینگی نگاهی دارد به دارایی های جاری یک شرکت در مقابل بدهی های جاری آن.

دلایل اهمیت نقدینگی

هرچه نقدینگی بیشتر باشد، از نظر مالی یک کسب و کار یا یک شخص در وضعیت بهتری است.
به عنوان مثال، بگویید یک شرکت ماهیانه 5000 دلار وام پرداخت کرده است. فروش آن به خوبی انجام می شود و شرکت در حال کسب سود است. در محاسبه نسبت نقدینگی تأمین تعهد ماهانه 5000 دلاری خود مشکلی ندارد.
اکنون بگویید اقتصاد دچار یک رکود ناگهانی شد. تقاضا برای محصولات تجاری از بین رفته است بنابراین، درآمدزایی و سودآوری ندارد. با این حال، هنوز باید وام ماهانه 5000 دلاری خود را تأمین کند.
متأسفانه، این شرکت فقط 3000 دلار پول نقد در دست دارد و هیچ دارایی نقدینگی ندارد که بتواند به سرعت به پول نقد تبدیل کند. در مدت یک ماه وام خود را عقب می اندازد. حال اگر این شرکت 10 هزار دلار وجه نقد و دارایی های نقدینگی دیگر به ارزش 15000 دلار داشته باشد که می تواند ظرف چند روز آن را به صورت نقدی بفروشد، می تواند تعهدات بدهی خود را برای ماه های آینده برآورده کند.
همین امر برای انسان ها نیز صدق می کند. پس انداز بیشتر هر فرد برای پرداخت آسانتر بدهی های خود، مانند رهن، وام خودرو یا قبض کارت اعتباری، برای او محاسبه نسبت نقدینگی آسان تر است. این مسئله در صورتی صادق است که فردی شغل و منبع فوری درآمد جدید خود را از دست بدهد. هرچه پول بیشتری در دست داشته باشید و دارایی های نقدینگی بیشتری بتوانید به پول نقد تبدیل کنید، ادامه کار پرداخت بدهی خود در حالی که بدنبال کار جدیدی هستید، برای شما آسان تر خواهد بود.

اگر تمایل دارید به یک کارآفرین تبدیل بشید، مقاله رشته کارآفرینی را حتما مطالعه کنید و پی ببرید مهارت های مورد نیاز رشته کارآفرینی چیست.

تعیین نقدینگی یک شرکت

از 3 نسبت نقدینگی در درجه اول برای اندازه گیری نقدینگی حسابداری شرکت استفاده می شود:

1. نسبت فعلی
2. نسبت سریع
3. نسبت نقدی

نسبت فعلی

نسبت فعلی که به آن نسبت سرمایه در گردش نیز گفته می شود، به دنبال تعیین توانایی یک شرکت در انجام تعهدات کوتاه مدت خود است که ظرف یک سال سررسید می شوند.
هرچه نسبت بالاتر باشد، سلامت مالی یک شرکت بهتر بوده و توانایی آن در انجام تعهدات مالی خود بیشتر است.
به عنوان مثال، اگر یک شرکت دارایی جاری 3 میلیون دلار و بدهی های جاری آن 2 میلیون دلار داشته باشد نسبت فعلی آن 3/2 = 1.5 خواهد بود. حال اگر دارایی جاری آن 8 میلیون دلار باشد و بدهی های جاری آن نیز 2 میلیون دلار باقی بماند، نسبت فعلی آن 2/8 = 4 خواهد بود.

نسبت سریع

نسبت سریع دارایی های جاری را نیز در برابر بدهی های جاری اندازه گیری می کند.
با این حال، در محاسبه دارایی های جاری، فقط از نقدینگی ترین دارایی ها استفاده می کند: پول نقد، اوراق بهادار قابل فروش و حساب های دریافتی. این موجودی را شامل نمی شود، و فقط شامل نسبت فعلی آن می شود، زیرا موجودی را نمی توان به سرعت سایر دارایی ها فروخت.
باز هم، هرچه نسبت بالاتر باشد، یک شرکت برای انجام تعهدات مالی خود بهتر واقع می شود.

نسبت نقدی

نسبت وجه نقد حتی یک نسبت سختگیرانه تر از نسبت سریع است. این فقط پول نقد را با بدهی های جاری مقایسه می کند. اگر شرکتی بتواند تعهدات مالی خود را فقط از طریق پول نقد و بدون نیاز به فروش دارایی های دیگر انجام دهد، یک موقعیت مالی بسیار قوی است.

نسبت های نقدینگی چه مواردی را می توانند به ما بگوید؟

نقدینگی یک شرکت می تواند یک عامل کلیدی در تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری در سهام آن یا خرید اوراق قرضه شرکتی آن باشد.
نسبت بالای نقدینگی نشان می دهد که یک شرکت برای محاسبه نسبت نقدینگی پرداخت بدهی خود از یک پایه مالی قوی برخوردار است. نسبت های نقدینگی پایین نشان می دهد که یک شرکت احتمال بیشتری برای پیش پرداخت ندارد، به ویژه اگر رکود در بازار خاص آن یا اقتصاد کل وجود داشته باشد.
به عنوان مثال، یک شرکت فناوری همانند یک شرکت هواپیمایی محاسبه نسبت نقدینگی فعالیت نمی کند. ممکن است شرکت فناوری نیاز به خرید رایانه و فضای اداری داشته باشد، در حالی که یک شرکت هواپیمایی نیاز به خرید هواپیما، نیروی کار زیاد و سوخت جت دارد. بنابراین طبیعی است که یک شرکت هواپیمایی سطوح بالاتری از بدهی را به دوش بکشد.
گزارش های تحلیل گر مالی در مورد شرکت ها اغلب شامل نسبت نقدینگی است. در غیر این صورت، یک سرمایه گذار ممکن است مجبور باشد خود آن را محاسبه کند، با استفاده از اطلاعات گزارش شده در صورت های مالی یک شرکت یا در گزارش سالانه آن.

برای آشنایی با مفاهیم مارکتینگ و بازاریابی، مقاله رشته بازاریابی را از دست ندهید.

رابطه تورم و نقدینگی

به این دلیل که میزان کالا و خدمات در جامعه محدود است، پس باید میزان نقدینگی به اندازه‌ای باشد که با کالا و خدمات برابری کند. اگر میزان آن افزایش یابد، کالا و خدمات در جامعه کم شده و قیمت‌ ها افزایش می‌یابد، که این امر نشان دهنده تورم در آن جامعه است.
برای مثال افزایش فناوری و تولید درون‌ مرزی، که با گردآوری کالای کافی، از تورم جلوگیری می‌ کند در صورت رشد متناسب نقدینگی و سطح تولید در جامعه، می‌توان تا حدود زیادی از بروز تورم در اقتصاد جلوگیری کرد، این موضوع توسط نظریه مقداری پول (MV=PY) مطرح می‌شود.
M =حجم نقدینگی
V = سرعت گردش پول
P = سطح قیمت‌ها
Y = سطح تولید در اقتصاد
طبق رابطه بالا تولید بر مبنای رشد بهره‌ وری، با یک نسبت معینی در طول یکسال مالی رشد می‌ کند، درصورتیکه رشد حجم نقدینگی متناسب با رشد تولید باشد، با فرض ثبات سرعت گردش پول در طول دوره مالی، سطح قیمت‌ ها نیز ثابت می‌ ماند، اما اگر نقدینگی بیشتر از رشد تولید رشد کند، برای برقراری تساوی در رابطه بالا باید این نابرابری از طریق رشد قیمت‌ها رفع شود و در صورت کمتر بودن رشد نقدینگی از رشد تولید، با توجه به کمبود منابع مالی لازم تقاضا کاهش یافته و بدنبال آن برای
جلوگیری از کاهش عرضه باید سطح قیمت‌ها کاهش یابد تا تساوی برقرار باشد.

افزایش پایه پولی در ایران چه اثری بر زندگی مردم دارد؟

پایه پولی که به آن «پول پرقدرت» نیز گفته می‌شود، در واقع همان پول‌های – سکه، اسکناس یا اعتبار – منتشرشده از سوی بانک مرکزی هستند.

شاید این پرسش برایتان پیش بیاید که چرا به این پول‌ها، پول پرقدرت می‌گویند؟ پول پرقدرت عبارت است از پولی که مستقیماً توسط بانک مرکزی به وجود می‌آید و شامل موارد ترازنامه بانک مرکزی می‌شود.

به بیان ساده، پول پرقدرت برابر است با جمع اسکناس و مسکوک – مسکوک یعنی پول فلزی یا همان سکه – به علاوه سپرده‌های بانکی نزد بانک مرکزی. در واقع، پایه پولی منبعی است که توسط بانک مرکزی منتشر می‌شود و در چرخه اقتصاد در اختیار بانک‌های تجاری قرار می‌گیرد، به گونه‌ای که بانک‌ها می‌توانند با استفاده از این منابع و از طریق خلق پول بانکی به گسترش حجم پول بپردازند.

منابع پایه پولی چه هستند؟ طلا، دارایی‌های خارجی، دارایی‌های ترازنامه، بانک‌های بدهکار، خالص دارایی‌های بانک مرکزی.

ماهیتاً محاسبه پایه پولی از دو روش منابع و مصارف قابل محاسبه است که در شکل زیر می‌توان آن را دید.

برگردیم به سؤال ابتدای متن که با افزایش ۹ هزار میلیارد تومان به پایه پولی کشور، چه اتفاقی در اقتصاد ایران در حال رخ دادن است؟

اسکناس و مسکوک در دست اشخاص که از اجزای پایه پولی بوده در بهار امسال کاهش یافته است . بر اساس تازه‌ترین گزارش پولی بانکی که بانک مرکزی منتشر کرده، پایه پولی در خرداد ماه سال جاری به بیش از ۲۷۴ هزار میلیارد تومان واحد رسید.

نقدینگی با رشد ۲۵٫۱ درصدی از ۱۵۸۲ هزار میلیارد تومان در خرداد ماه سال ۱۳۹۷ به ۱۹۸۰ هزار میلیارد تومان در خرداد ماه امسال رسید .

همچنین میزان رشد پایه پولی با ۲۵٫۵ درصد رشد از ۲۱۸ هزار میلیارد تومان در خرداد ماه سال گذشته به ۲۷۴ هزار میلیارد تومان در خرداد ماه امسال رسید.

این اعداد نشان می‌دهد در خرداد ماه امسال میزان رشد سالانه پایه پولی نسبت به نقدینگی بیشتر بوده است.

این اعداد به ما چه می‌گویند؟

این اعداد نشان‌دهنده این واقعیت هستند که هزینه عملکرد فعالیت مؤسسات خاکستری و عدم انضباط مالی و پولی، رشد سوداگری و دلالی در اقتصاد، و عدم شفافیت و فساد مالی باعث افزایش هزینه‌های دولت و بانک مرکزی در ساماندهی بازار پول شده است و اگر بهره‌وری و کارایی اقتصاد و مدیریت دولتی و بخش خصوصی بهتر نشود، که نخواهد شد، همچنان فشار برای افزایش پایه پولی و نقدینگی جهت تأمین نیاز رو به افزایش واحدهای اقتصادی به نقدینگی، نیازهای مؤسسات مالی، پرداخت سپرده‌های مردم، فشار بر بانک‌ها برای تزریق پول بیشتر افزایش خواهد یافت.

و با وجود رشد بالای نقدینگی و رشد پایه پولی، رشد اقتصادی همچنان بیشتر منفی خواهد شد.

در کنار نگرانی از اثر رشد پایه پولی و نقدینگی، و همچنین آثار التهابات و کمبود منابع ارزی، موضوع مطالبات معوق بانک‌ها نیز موضوعی است که بی‌توجهی به آن می‌تواند از یک سو اضافه‌برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی و رشد مجدد پایه پولی و نقدینگی را به همراه داشته باشد و دور و تسلسل تأمین نقدینگی، مطالبات معوق، رشد پایه پولی و نقدینگی و تورم را ادامه دهد و از سوی دیگر، تنگنای مالی بانک‌ها، قفل شدن منابع، توان تسهیلات‌دهی بانک‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.

بدهی دولت به پیمانکاران و سازمان‌ها و شرکت‌ها و بخش خصوصی، که رقم بزرگی را شامل می‌شود، نیز تحت تأثیر قرار خواهد گرفت، بدهکاران بانکی قادر به پرداخت بدهی خود نخواهند بود و مطالبات معوق بانکی باز هم افزایش خواهد یافت.

در این شرایط، طبیعی است که بانک‌ها در شرایط تنگنای مالی ‌به سمت اضافه‌برداشت از منابع بانک مرکزی هدایت شوند و، در نتیجه، اثر تورمی و سیل نقدینگی به سمت بازارهای گوناگون دامن زده می‌شود؛ امری که اکنون هر روزه با آن سرو کار داریم.

مهدی صفرزاده

تجزیه و تحلیل صورتهای مالی و صورت گردش وجوه نقد

تجزیه و تحلیل صورتهای مالی

صورتهای مالی یک شرکت نشان دهنده اطلاعات خام در زمینه داراییها، بدهیها و ارزش ویژه آن در گزارش ترازنامه و درآمدها و هزینه های موسسه در گزارش سود و زیان است بدون تجزیه و تحلیل صحیح این اطلاعات، نتایج گمراه کننده بسیاری ممکن است از این گزارشها استخراج گردد.

تجزیه و تحلیل محاسبه نسبت نقدینگی نسبت ها

در تجزیه و تحلیل صورتهای مالی از یک «نسبت» که دو رقم متعلق به دو گروه مختلف از حسابها را به یکدیگر ارتباط می دهد، به عنوان ی ابزار اولیه استفاده می شود. تحلیلگران مالی از نسبتهای متعددی در تجزیه و تحلیلهای خود به قرار ذیل استفاده می کنند.

1-نسبت های نقدینگی

نقدینگی عبارتست از توانایی شرکت در تبدیل دارایی های غیر نقدی به وجه نقد و یا تحصیل وجه نقد به منظور پاسخگویی به تعهدات جاری خود. نقدینگی اصولاً مقوله ای کوتاه مدت است و از لحاظ دوره زمانی برابر یا کمتر از یک سال را شامل می شود. نسبتهای نقدینگی به شرح زیر است:

سرمایه در گردش برابر با فزونی داراییهای جاری از بدهیهای جاری است و در واقع حاشیه اطمینان و ایمنی برای طلبکاران به شمار می رود.

نسبت جاری عبارتست از خارج قسمت داراییهای جاری به بدهیهای جاری و نشان دهنده توانایی

شرکت در بازپرداخت بدهیهای جاری از محل داراییهای جاری خود می باشد.

نسبت سریع آزمایش دقیقتری برای انعکاس نقدیندگی است. این نسبت از تقسیم نقدترین داراییهای جاری (مانند وجوه نقد، اوراق قابل داد و ستد و حسابهای دریافتنی) به بدهیهای جاری به دست می آید.

2- نسبت های فعالیت

نسبت های فعالیت را نسبت های «گردش داراییها» نیز می نامند چرا که نشان دهنده سنجه ای جهت نحوه بکارگیری داراییها در ایجاد درآمد و سود برای شرکت است.

3- نسبت های حساب های دریافتنی

نسبت های حسابهای دریافتنی شامل نسبت به گردش حسابهای دریافتنی و دوره وصول مطالبات است.

4- نسبت های موجودی کالا

در این مورد دو نسبت معروف عبارتند از نسبت گردش موجودی ها و میانگین سنی موجودی ها.

5- نسبت گردش کل دارایی ها

«نسبت گردش کل داراییها» از تقسیم فروش خالص شرکت به میانگین کل داراییهای آن به دست می آید. این نسبت نشان دهنده این است که به ازاء هر ریال دارایی سرمایه گذاری شده در شرکت، چند ریال فروش انجام شده است و معرف نحوه مدیریت شرکت بر داراییهاست.

6- نسبت های اهرمی

طلبکارانی که وامهای بلند مدت به شرکت داده اند، به نقدینگی شرکت در بلند مدت توجه دارند و این به معنی توانایی شرکت در باز پرداخت بدهیهای بلند مدت آن در سررسید می باشد.

7- نسبت پوشش هزینه بهره

این نسبت نشان دهنده تعداد دفعاتی است که سود قبل از مالیات، هزینه بهره را پوشش می دهد و از طریق تقسیم سود قبل از بهره و مالیات به هزینه بهره محاسبه می شود.

نسبت فوق در سال 2x13، 11 بار بوده است. کاهش این نسبت به سال 3x13 شاخص نامطلوبی است چرا که سود کمتری جهت پاسخگویی به هزینه بهره در اختیار می باشد.

8- نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام

این نسبت سنجه مهمی جهت انعکاس قدرت بازپرداخت بدهیهاست. چرا که حجم بالای بدهیها در ساختار سرمایه شرکت، پرداخت بهره و اصل بدهیها را در سررسید مشکل خواهد ساخت.

9- نسبت های سود آوری

یکی از شاخصهای مهم سلامت مالی شرکت، توانایی آن در تحصیل سودی قابل قبول و بازده ای مناسب روی سرمایه گذاریهای انجام شده در شرکت است.

10- نسبت حاشیه سود

نسبت سود خالص به فروش خالص را «نسبت به حاشیه سود» می نامند. این نسبت معرف سود حاصل

از درآمدها و در عین حال، یکی از مهمترین سنجه های ارزیابی عملکرد شرکت است.

11- نسبت در آمد هر سهم (EPS)

نسبت در آمد هر سهم نشان دهنده در آمد (سودی) است که به هر سهم عادی شرکت تعلق گرفته است.

12- نسبت قیمت بازار در آمد هر سهم (P/E)

برخی از نسبتها، رابطه شرکت را با سهامدارانش مورد ارزیابی قرار می دهند. نسبت بسیار معروفی که اغلب به عنوان نسبت P/E نامیده می شود، یکی از این نوع نسبتهاست که از طریق تقسیم قیمت بازار هر سهم به درآمد هر سهم محاسبه می شود.

13- نسبت محاسبه نسبت نقدینگی های پرداخت سود سهام

باید اذعان داشت که بسیاری از سهامداران، در درجه نخست، به دریافت سود از شرکت علاقمندند. نسبت «عایدی هر سهم» عبارتست از خارج قسمت سود سهام پرداختی هر سم به قیمت بازار آن.

14- ارزش دفتری هر سهم

ارزش دفتر هر سهم عباتست از داراییهای خالص متعلق به سهامداران تقسیم بر تعداد سهام عادی شرکت.

استفاده از فرمول دوپون در تجزیه و تحلیل بازده سرمایه گذاری

با استفاده از فرمولی در فرمول دوپون (Du Pont) معروف است، می توان نسبت به بازده سرمایه گذاری (ROI) را از حاصلضرب حاشیه سود در نسبت گردش کل داراییها به دست آورد:

میانگین کل داراییها

میانگین کل داراییها

نسبت بازده سرمایه گذاری= نسبت گردش داراییها× حاشیه سود خالص

این فرمول نشان می دهد که جهت به دست آوردن بازده مشخصی روی سرمایه گذاری انجام شده در شرکت، ترکیب متعددی از حاشیه سود و گردش داراییها را می توان انتخاب کرد.

منبع : حسابداری مدیریت/ شیم - سیگل؛ترجمه پرویز محاسبه نسبت نقدینگی بختیاری.-تهران:سازمان مدیریت صنعتی،1383.

بر اساس قاعده ی سر انگشتی بانک داران قدیمی ، باید فرض کرد صورت حساب ها 60 روز زودتر پرداخت و دریافتی ها 60 روز دیرتر دریافت می شود.

کارآفرینانی که کسب و کار جدید را شروع می کنند به ندرت از پول غافل می شوند ، حتی حرص آن ها به پول بیشتر است ، یعنی همه حواسشان متوجه سود است . اما برای یک بنگاه اقتصادی تازه کار، این نوع توجه و تمرکز نابجا است، یا در واقع به جای اینکه در صدر اولویت ها باشد باید در ذیل قرار گیرد . آنچه در اولویت است گردش نقدینگی ، سرمایه و کنترلها است.در غیاب آنها سود افسانه ای بیش نیست . برای یک تا یک سال و نیم خوب است ولی بعد از این مدت سودی در کار نخواهد بود.رشد ، خوراک می خواهد. به زبان مالی رشد بنگاه اقتصادی نوپا در گرو افزودن به بر منابع مالی است نه کاهش آن . کسب و کار نوپا هرچه سالم تر و هر چه پر رشد تر ، نیاز آن به خوراک مالی هر چه بیشتر.

کسب و کار خطرپذیر نوپا نیازمند تحلیل گردش نقدینگی ، پیش بینی گردش نقدینگی ، و مدیریت نقدینه است. مدیریت نقدینه دشوار نیست به شرطی که پیش بینی گردش نقدینگی قابل اعتماد باشد.منظور از «قابل اعتماد» این است که «بدترین حالت» را در نظر داشته باشیم نه اینکه از امید و آرزوی خود حرکت کنیم . اگر پیش بینی ما بیش از حد محافظه کارانه باشد بدترین چیزی که ممکن است پیش آید مازاد موقت نقدینه است.

رهنمود: برای گردش نقدینه و پیش بینی آن در کسب و کار بدترین حالت را در نظر بگیرید. از نزدیک مراقب میزان دریافتی ها و موجودی های خود باشید.

منبع : روز نوشت پیتر دراکر/ پیتر دراکر؛ترجمه فضل الله امینی.-تهران:نشر فرا،1386.

تجزیه و تحلیل صورت های مالی

تجزیه و تحلیل صورت های مالی : صورت های مالی به عنوان ثمره فعالیت های واحد حسابداری در هر واحد حسابداری مطرح است و هنگامی می تواند به بهترین شکل مورد استفاده مدیران واقع شود که به درستی تجزیه و تحلیل گردد.

صورت های مالی :

تراز نامه ، صورت حساب سود و زیان ، صورت حساب سرمایه ، صورت گردش وجوه نقد.

تجزیه و تحلیل صورت های مالی :

1-نسبت های تراز نامه ای ؛

2-نسبت های سود و زیانی ؛

نسبت های سود آوری (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

دارایی های جاری :

دارایی های که در سال جاری به پول نقد تبدیل می شوند و نیز تبدیل آنها به پول نقد سریع و آسان می باشد.

بدهی های جاری :

بدهی هایی هستند که در سال جاری باید پرداخت شوند.

دارایی های سریع:

عبارت از دارایی هایی است که تاجر به وسیله آن بتواند کلیه بدهی ها ی جاری خود را پرداخت نماید.

دارایی های سریع شامل (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

صندوق ، بانک ، تنخواه گردان ، اسناد دریافتنی ، بدهکاران.

بدهی جاری – دارایی جاری = سرمایه در گردش

دارایی های جاری شامل :

صندوق ، بانک ، تنخواه گردان ، اسناد دریافتنی ، بدهکاران ، پیش پرداخت ها و موجودی کالا است.

بدهی های جاری شامل :

بستانکاران ، اسناد پرداختنی ، حقوق پرداختنی ، وام های کوتاه مدت.

نسبت های فعالیت ( کار آیی ) (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

نسبت جاری :

این نسبت نشان می دهد که دارایی های جاری تا چه اندازه بدهی های جاری را می پوشاند.

نسبت مذکور را مقیاس نقدینگی در کوتاه مدت می دانند. روند این نسبت باید مورد توجه قرار گیرد.

نسبت آنی ( سریع ) :

در این نسبت جانب احتیاط در تامین مطالبات طلبکاران رعایت شده است.

زیرا که چون موجودی کالا و پیش پرداخت ها ، همیشه قابل تبدیل به نقد نیستند آنها را کنار می گذاریم و دارایی جاری را منهای این دو قلم دارایی آنی می نامیم.

(در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی)

نسبت گردش دارایی :

کل دارایی ها / فروش خالص = نسبت گردش دارایی

این نسبت میزان و اثر گردش دارایی را در تحصیل درآمد نشان می دهد و در مقایسه با گذشته حکایت از آن می کند که آیا افزایش دارایی ها با افزایش فروش ارتباط داشته است یا خیر.

این نسبت در شرکت های تولیدی باید کوچک تر از 4/1 باشد و در شرکت های بازرگانی بزرگ تر 4/3 باشد.

نسبت دارایی جاری :

کل دارایی ها / دارایی جاری = نسبت دارایی جاری

این نسبت نشان می دهد که دارایی جاری چه درصدی از کل دارایی ها را تشکیل می دهد.

دوره گردش کالا :

2 / ( بدهکاران اول دوره / بدهکاران پایان دوره ) = متوسط مطالبات

فروش خالص / ( متوسط مطالبات * 365 ) = دوره وصول مطالبات

2 / (موجودی کالای پایان دوره + موجودی کالای اول دوره ) = متوسط موجودی کالا

بهای تمام شده کالای فروش رفته / (365 * متوسط موجودی کالا ) = دوره گردش کالا

این نسبت مدت زمانی را نشان می دهد که طول می کشد تا کالا فروخته شود.

نسبت کالا به سرمایه در گردش :

سرمایه در گردش / موجودی کالا = نسبت کالا به سرمایه در گردش

این نسبت نشان می دهد که چند درصد سرمایه در گردش به صورت موجودی کالا درآمده است.

بالا بودن نسبت نشانه ای بر وجود مشکل در گردش عملیات جاری تلقی می شود و پایین بودن این نسبت هشداری برای موسسات تولیدی در رابطه با توقف ناگهانی تولید به دلیل خرابی دستگاه ها و یا عدم دور نگری توسط مدیران است.

نسبت گردش سرمایه جاری :

سرمایه در گردش / فروش خالص = نسبت گردش سرمایه جاری

این نسبت حاکی است که سرمایه در گردش تا چه اندازه ای در فروش موثر بوده است.

افزایش نسبت ، دلیل کمبود سرمایه در گردش تلقی می شود. مگر دلایل دیگری مانند افزایش فروش ، آن را نفی کند.

دوره واریز بستانکاران :

2 / ( بستانکاران آخر دوره + بستانکاران اول دوره ) = متوسط حساب بستانکاران

= دفعات واریز بستانکاران

متوسط حساب بستانکاران / ( موجودی کالای آخر دوره +(موجودی کالای اول دوره – بهای تمام شده کالای فروش رفته )

دفعات واریز بستانکاران / 365 = دوره واریز بستانکاران

این نسبت تعداد دفعات واریز حساب بستانکاران را طی مدت مثلاً یک سال نشان می دهد.

نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه :

ارزش ویژه / دارای ثابت = نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه

ارزش ویژه (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

ارزش ویژه از کسر کل دارایی ها را از کل بدهی ها به دست می آید.

این نسبت نشان می دهد که چه مقدار از ارزش ویژه ( ارزش واقعی کل دارایی ها ) به مصرف دارایی ثابت رسیده به بیان دیگر چه مقدار از سرمایه گذاری صاحبان سهام از گردش عملیات جاری واحد تجاری خارج شده است.

پایین بودن این نسبت بدین معناست که نقدینگی غیر مولد بالا می باشد و پایین بودن بیش از حد این نسبت در صورتی که بدهی جاری مبلغ بالایی باشد موقعیت موسسه ممکن است به خطر افتد.

نسبت کل بدهی :

ارزش ویژه / کل بدهی = نسبت کل بدهی

این نسبت وضع طلبکاران را در مقابل صاحبان سهام نشان می دهد.

نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه :

ارزش ویژه / بدهی جاری = نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه

این نسبت حاکی از رابطه بدهی جاری با ارزش ویژه است. وقتی نسبت بالا باشد نامطلوب تشخیص داده می شود و افزایش مداوم آن ایجاب می کند که در نحوه ترکیب سرمایه گذاری تجدید نظر گردد.

نسبت بدهی بلند مدت به ارزش ویژه (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

ارزش ویژه / بدهی بلند مدت = نسبت بدهی بلند مدت به ارزش ویژه

این نسبت رابطه بدهی بلند مدت را با ارزش ویژه نشان می دهد. بالا بودن این نسبت در صورتی که نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه نیز بالا باشد و از نظر موقعیت بازار رکود اقتصادی هم وجود نداشته باشد ، ایرادی ندارد ، چون بازپرداخت این گونه بدهی ها در دراز مدت است.

نسبت مالکانه (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

این نسبت نشان می دهد که به طور کلی چه مقدار از دارایی ها به صاحبان سهام تعلق دارد و در تفصیر با نسبت کل بدهی ارتباط نزدیک دارد.

عده ای این نسبت را مکمل نسبت های نقدینگی می دانند و این را نشان می دهد که محل تامین نقدینگی استقراض بوده است یا خیر.

کل دارایی / ارزش ویژه = نسبت مالکانه

نسبت های سود آوری (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

فروش خالص / سود ناخالص = نسبت سود ناخالص

فروش خالص / سود عملیات = نسبت سود عملیات

فروش خالص / سود خالص = نسبت بازده فروش

ارزش ویژه / سود خالص = بازده ارزش ویژه

جمع دارایی ها / سود خالص = نسبت بازده دارایی

سرمایه در گردش / سود خالص = بازده سرمایه در گردش

روش نسبت یابی دوپان :

( فروش / سودخالص ) * ( جمع دارایی / فروش ) = روش نسبت یابی دوپان

این روش فایده دارایی ها را از لحاظ فروش و سود آوری را که به دست آمده ، نشان می دهد.

نتیجه نهایی کاربرد روش دوپان به عنوان بازده دارایی در کالا آمده است ولی فایده عمده این روش را در مطالعه اجزای تشکیل دهنده دارایی و سود و رابطه آنها می دانند.

نسبت سود ناخالص (در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

این نسبت حاکی از اثر کنترل بهای تمام شده کالای فروش رفته و روش قیمت گذاری کالا برای فروش است. نسبت مزبور را با گذشته خود موسسه و یا صنایع مشابه مقایسه می نمایند.

نسبت سود عملیات :

این نسبت نشانه توانایی موسسه در کنترل هزینه عملیات محسوب می شود. آن را در رابطه با افزایش فروش و تغییرات سود ناخالص تفصیر می کنند. سود عملیات ، سودی است که هزینه ها از آن کسر شده ولی درآمد متفرقه و هزینه متفرقه روی آن اثری نگذاشته است و اگر اثر بگذارد سود خالص و سود قابل تقسیم به دست می آید.

نسبت بازده فروش(در توضیح تجزیه و تحلیل صورت های مالی) :

این نسبت نشان می دهد که از هر یک ریال فروش چه میزان سود خالص به محاسبه نسبت نقدینگی دست آمده است.

بازده ارزش ویژه :

این نسبت حاکی از میزان سود آوری واحد تجاری است و بازده متعلق به صاحبان سهام را نشان می دهد.

وقتی این نسبت را با بازده دارایی مقایسه کنیم ، ارزش استقراض و اهرمی عمل کردن وام در تحصیل سود مشخص می شود.

نسبت بازده دارایی :

این نسبت حاکی از توانایی واحد تجاری در کاربرد تمامی منابعی است که در اختیار آن قرار دارد.

نسبت های مالی حسابداری

نسبت های مالی حسابداری به گروه های اصلی پنجگانه تقسیم می شوند که شامل موارد ذیل می باشند:

نسبت های نقدینگی
نسبت های فعالیت
نسبت های اهرمی
نسبت های سود آوری
نسبت های ارزش بازار

نسبت های نقدینگی

نسبت های نقدینگی یا بعبارتی دیگر نسبت های توان مالی کوتاه مدت که گویای توان موسسه در عمل به تعهداتش در کوتاه مدت است.
دارایی هایی که سریعتر و با قدرت نقد شوندگی بالا دارایی هایی هستند که در بازار های فعال معامله می شوند .خاصیت این دارایی ها سرعت نقد شوندگی بالا و تبدیل شدن به پول می باشد.

نسبت های نقدینگی عبارتند از :

الف ۱) نسبت جاری:

بدهی جاری/دارایی جاری= نسبت جاری

این نسبت به جهت ارزیابی قدرت یک واحد تجاری در بازپرداخت بدهی های جاری از محل دارایی های جاری می محاسبه نسبت نقدینگی باشد.
هرچه میزان این نسبت بالاتر باشد بیانگر توان بیشتر در بازپرداخت بدهی می باشد. این میزان نمایشگر وضعیت خوب نقدینگی شرکت می باشد.

اگر این میزان بیش از اندازه بزرگ باشد بیانگر عدم کارایی بکارگیری دارایی های جاری است این نسبت بر اساس نرم صنعت تحلیل شده ولی بعنوان یک اصل کلی بهتر است کمتر از ۲ نباشد.

صنعت عبارت است از یک حوزه فعالیت تخصصی نظیر صنعت فولاد ، پترو شیمی و یا غیره .
فرض کنید در صنعت فولاد شرکت های فولاد مبارکه اصفهان ،خوزستان ، خراسان فعالیت دارند با این توضیخات نرم صنعت عبارت است از میانگین نسبت مورد نظر برای کل شرکت های حاضر در یک صنعت.

در صورتی که نسبت جاری کمتر از یک باشد خالص سرمایه در گردش منفی می شود.

محدودیت های این نسبت عبارت است از:

قبل از بروز مشکلات مالی ، افزایش می یابد

با ارزیابی موجودی کالا به روش فایفو این نسبت افزایش می یابد

الف ۲)نسبت آنی (سریع یا اسیدی)

بدهی جاری / موجودی کالا – دارایی جاری =نسبت آنی

نسبت آنی در مقایسه با نسبت جاری محافظه کارانه تر عمل کرده و دارایی هایی که احتمال داره سریع به وجه نقد تبدیل نشود (موجودی کالا) را کنار می گذارد.

حد مطلوب این نسبت بر اساس نرم صنعت تغیین می شود اما بهتر است کمتر از یک نباشد.هرچه این نسبت بیشتر باشد بیانگر وضعیت نقدینگی خوب شرکت است.

گاهی علاوه بر موجودی کالا، مقدار پیش پرداخت ها نیر در این رابطه از دارایی جاری کسر می شود.

الف ۳)نسبت نقد

بدهی جاری / موجودی کالا – دارایی جاری = نسبت آنی

این نسبت بیانگر توان شرکت در پرداخت بدهی جاری از محل دارایی هایی است که از قدرت نقد شوندگی بسیار بالایی برخوردار است.

الف ۴) نسبت وجه نقد

بدهی جاری /اوراق بهادار سریع المعامله +وجه نقد =نسبت نقد

این نسبت بیانگر توان شرکت در پرداخت بدهی جاری از محل داریی هایی است که از قدرت نقد شوندگی بسیار بالایی برخوردار است.

الف ۵) دوره استقامت

متوسط هزینه های عملیاتی روزان /دارایی جاری = دوره استقامت

این نسبت بیانگر این است که شرکت از محل دارایی های جاری چند روز قادر است هزینه های عملیاتی خود را پوشش دهد.