سرنوشت سکه و دلار در نیمه دوم سال
مذاکرات برجامی را باید مهمترین عاملی دانست که از ماهها قبل بازارهایی چون طلا و دلار را تحت تاثیر خود قرار داده است و نه تنها در حال حاضر بازارهای مالی ما را با فرسایشی شدنش دچار نوعی سکته و بیتحرکی کرده بلکه این مذاکرات سرنوشت بسیاری از پارامترهای اقتصادی و بازارهای مالی مختلف ما را در ماههای آینده رقم خواهد زد. با این وجود با فرض ادامه روند فعلی در مذاکرات پیشبینی میشود در بلندمدت ارزش دلار بالای 40 هزار تومان و انس طلا به حدود 2000 دلار میرسد که ارزش سکه طلا را در بلند مدت به حدود 19 میلیون تومان خواهد رساند این در حالی است که در شرایط فعلی قیمت سکه تمام در بازار حدود 14 میلیون تومان، دلار بازار آزاد حدود 30 هزار تومان و انس جهانی طلا حدود 1750 دلار است.
سجاد بوربور کارشناس بازارهای مالی در پاسخ به این سوال که با در نظر گرفتن شرایط کنونی اقتصاد ایران و پارامترهای اثرگذار جهانی بر شرایط سیاسی و اقتصادی کشور به علاوه ادامه روند فرسایشی فعلی مذاکرات، وضعیت سکه طلا را تا پایان سال 1401 چطور ارزیابی میکنید گفت:« دو عامل بسیار مهم در تحلیل سکه طلا ایفای نقش میکند؛ یکی دلار بازار آزاد ایران و دیگری طلای جهانی. با این حساب برای بررسی وضعیت سکه طلا در نیمه دوم سال 1401 باید ابتدا به بررسی وضعیت دلار تا پایان سال پرداخت.»
این کارشناس در خصوص تحلیل دلار و بررسی کف و سقف ارزش فاندامنتالی دلار در سال 1401 اعلام کرد:«لازم است دلار را از مسیر برابری قدرت خرید ارزشگذاری و سال پایه را سال 81 در نظر گرفت.تورم دیده شده در این تحلیل تورم اعلام شده از بانک مرکزی و مرکز آمار ایران نیست بلکه تورم واقعی با تفاوت رشد نقدینگی با رشد اقتصادی برابر است و برای تحلیل وضعیت دلار لازم است که این تورم را مورد نظر داشته باشیم. با این حساب کف نقدینگی برحسب دلار به صورت میانگین بعد از هر جهش ارزی (سال 91، 97 و 99) حدود 170 میلیارد دلار بوده است. در دهه 90 رشد اقتصادی حدود صفر درصد بوده است و باید توجه داشته باشیم که ارزش دلار با قیمت دلار متفاوت است. ارزش دلار روی کاغذ و در حقیقت قیمت ذاتی آن است و قیمت دلار، قیمت روز دلار در بازار است و از طریق عرضه و تقاضا مشخص میشود.»
کف و سقف ارزش دلار در سال 1401
او در پاسخ به این سوال که کف و سقف دلار را تا پایان سال چطور ارزیابی میکنید گفت:«اقتصاد ایران در سالهایی که با تحریم قابل توجهی روبه رو نبوده است به صورت میانگین سالانه حدود 27 درصد رشد نقدینگی را تجربه کرده با این حساب به نظر میرسد در خوشبینانهترین حالت در پایان سال 1401 نقدینگی به 6300 همت خواهد رسید و در این مقطع رشد اقتصادی و تورم جهانی نیز به ترتیب 4.5 درصد و 6 درصد پیشبینی میشود که این مفروضات ارزش دلار را روی کاغذ در پایان سال 1401 به بالای 40 هزار تومان میرساند. در سال 96 که آرامش نسبتا خوبی در بازار حاکم بود، قیمت دلار به صورت میانگین 4000 تومان بوده است و از سال 96 تاکنون قیمت مسکن در تهران به صورت میانگین به گفته بانک مرکزی 7.3 برابر شده است (البته از سال 96 تا حالا قیمت مسکن از بازارهای سهام، خودرو، بیت کوین و غیره کمتر رشد کرده است) پس دلار 29300 تومانی خودش را با مسکن هماهنگ کرده است و در شرایط فعلی به دلایل زیادی مسکن نمیتواند افت یا رشد خاصی داشته باشد پس اگر دلار افت شدیدی کند و مسکن افت نکند، در میانمدت سرمایهگذاران در حوزه مسکن، دارایی خود را نقد کرده و دلار ارزان را میخرند و همین مساله خروج سرمایه را تشدید خواهد کرد و دلار به قیمت تعادلی خود برمیگردد البته این اتفاق در بازارهای دیگر هم رخ خواهد داد و خروج سرمایه را بیشتر میکند.
او گفت:«در سال 96 شاخص بورس 100.000 واحد بوده و تا امروز بیش از 14برابر رشد داشته است. با این حساب به نظر میآید قیمت دلار نمیتواند به صورت هیجانی تا حدود 27 هزار تومان افت کند البته در صورتی که شاهد چنین اتفاقی باشیم این افت قیمت، ماندگار نخواهد بود. تجربه مشابهی نشان میدهد در سال 99 دلار هیجانی تا 33 هزار و 500 تومان نیز رشد کرد و سپس تا 20 هزار و 700 تومان افت کرد و زمان زیادی در کانال 25 هزار تومان تثبیت شد. در سال 97 نیز دلار هیجانی 19 هزار و 300 تومان شد و بعد حدود 10 هزار تومان شد و درکانال 11 هزار تومان مدتی تثبیت شد. قیمت دلار میتواند هیجانی از ارزش خود فاصله بگیرد و این اتفاق فرصت سودآوری برای فعال اقتصادی ایجاد میکند.»
قیمت دلار تا پایان سال 1401
این کارشناس بازارهای مالی در خصوص این مساله که آیا دولت تا پایان سال 1401 میتواند همانند دهه 80 نرخ ارز را سرکوب کند یا خیر توضیح داد:«پیشبینیها از ابتدای سال نشان میداد که اگر در سال جاری توافق محکمی ایجاد شود صادرات نفتی، صادرات غیرنفتی و صادرات خدمات حدود به 105 میلیارد دلار میرسد. حدود 90 میلیارد دلار هم برای واردات رسمی، قاچاق و واردات خدمات هزینه وجود دارد در نتیجه در بهترین حالت 15 میلیارد دلار مازاد است که با نگاه به خروج سرمایه در سال 1400 این عدد حدودا به 6 میلیارد دلار مازاد خواهد رسید. در سال 1400 دولت حدود 16 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی برای کالاهای اساسی پرداخت کرد حال باید نزدیک به این رقم را به صورت ریالی یارانه نقدی بپردازد. در سال 1400 قیمت کالاهای اساسی وارداتی کمتر از سال 1401 بوده است و از این مسیر هزینههای دولت بالا میرود. با قطع شدن برق در تابستان و قطع شدن گاز در زمستان صادرات پتروشیمی و فلزات، افت با اهمیتی خواهند کرد. با افزایش قیمت گاز خوراک و تخفیفهای بالای روسیه بعضی از صنایع صادراتی ما زیانده شدهاند بنابریان باید در نظر داشت که حتی اگر توافق محکمی هم ایجاد شود توان سرکوب نرخ ارز وجود ندارد مگر اینکه منابع بلوکهشده ایران آزاد شود.به نظر فضایی که در این مذاکرات ایجاد میشود سیاهوسفید نیست و تحلیل را بر اساس فضای خاکستری یعنی مذاکرات فرسایشی و آزادی قطرهچکانی منابع بلوکهشده انجام میشود.»
این کارشناس ادامه داد:«با در نظر گرفتن تمامی مسائل مهم و تاثیرگذار، در حال حاضر ارزش دلار را روی کاغذ حدود 37 هزار تومان و قیمت دلار در بازار حدود 30 هزار تومان است یعنی حدود 19 درصد دلار حباب منفی وجود دارد.کف ارزش فاندامنتالی دلار بر اساس مسکن در حال حاضر حدود 29 هزار تومان است و نسبت به نقدینگی دلاری کشور بالای 30 هزار تومان است به همین دلیل به نظر نمیرسد قیمت دلار به کمتر از 29 هزار تومان برسد و اگر چنین افتی ایجاد شود در میانمدت ماندگار نیست و برای فعال اقتصادی فقط فرصت خرید ایجاد خواهد کرد.اگر دولت یا بانک مرکزی به هر دلیلی قیمت دلار را پایین نگه دارند فاصله ارزش و قیمت زیاد شده و دلار در سال بعد جهش قیمتی خواهد داشت(همان اتفاقی که در سال 91، 97 و99 رخ داد.»
پیشیبینی دلار بالای 30 هزار تومان، سکه 15.5 میلیون تومان
بوربور در نهایت با پیشبینی دلار بالای 30 هزار تومان تا پایان سال به بررسی وضعیت طلای جهانی و سکه طلا نیز پرداخت:«در اواخر سال 2011 قیمت هر انس طلا حدود 1900 دلار بوده است و در حال حاضر هر انس طلا حدود 1775 دلار است یعنی در حدود 10 سال تمام کامودیتیها به غیر از نقره رشد کردند ولی طلا 7 درصد افت نقدینگی طلا یا بیت کوین کرده است. اتحادیه اروپا به زودی نرخ بهره بین بانکی را چند مرحله افزایش خواهد داد که باعث افت شاخص دلار میشود و یک محرک خوب برای رشد طلا است. در حال حاضر تورم شهری آمریکا 8.5 درصد است و آمریکا با اینکه نرخ بهره بین بانکی خود را به 2.5 درصد رساند باز هم نتوانست تورم را کاهش دهد البته تا حدی شتاب رشد تورم در جولای کاهش یافته است و افزایش بیشتر نرخ بهره رکود را در آمریکا عمیقتر خواهد کرد.تولید ناخالص داخلی آمریکا سه فصل متوالی و شتاب رشد قیمت مسکن چهار فصل متوالی است که به شکل نزولی عمل کرده پس به هر دلیلی مانند آگوست 2019 فدرال رزرو تغییر نگرش دهد(سیاست انبساطی) این مساله به شدت محرک طلا خواهد بود. به نظر میرسد طلا در میانمدت افت خاصی نداشته باشد چرا که رشد خاصی نکرده است و به قیمت قبل کرونا بسیار نزدیک است.»
او ادامه داد:«شرایط اقتصادی در دنیا در میانمدت به نفع طلا است و مانع افت جدی آن میشود یعنی احتمال رشد قیمت از افت قیمت بیشتر است. در حال حاضر قیمت سکه تمام در بازار حدود 14 میلیون تومان، دلار بازار آزاد حدود 30 هزار تومان و انس طلا حدود 1750 دلار است با این اعداد روی کاغذ قیمت دلار حدود 12 درصد حباب دارد. در حال حاضر سکه طلا در بازار با دلار 33 هزار و 500 تومان قیمت گرفته است که نزدیک ارزش واقعی خود است. با در نظر گرفتن اینکه ارزش دلار روی کاغذ 37 هزار تومان است و انس طلا را هم بدبینانه 1775 دلار در نظر بگیریم ارزش سکه روی کاغذ حدود 15.5 میلیون تومان میشود که نشاندهنده این است که در حال حاضر قیمت سکه حدود 1.5 میلیون تومان زیر ارزش ذاتیاش است.به نظر میرسد در بلندمدت ارزش دلار بالای 40 هزارتومان و انس طلا حدود 2000 دلار است که ارزش سکه طلا را در بلند مدت به حدود 19 میلیون تومان میرساند.»
رکوردزنی افت ماهانه نقدینگی مسکن +نمودار
براساس داده های بانک مرکزی متوسط متراژ معامله شده در بازار مسکن برابر با 85 متر مربع بوده است. حاصلضرب این رقم در تعداد معاملات و متوسط قیمت معاملات در تهران نشان از روند نزولی حجم پول جابجا شده در مسکن تهران دارد.
به گزارش اقتصادنیوز، هزینه متوسط مسکن تهران در اولین ماه تابستان برابر با 41 میلیون و 705 هزارتومان رقم خورد. این شاخص در مقایسه با ماه نقدینگی طلا یا بیت کوین قبل رشدی 5.8 درصدی داشته و به این طریق برای سومین ماه متوالی تورم ماهانه مثبت به ثبت رسید.
اما نکته ای که می تواند در این ماه بیشتر مورد تحلیل قرار بگیرد، روند نقدینگی وارد شده به بازار مسکن تهران است.
در این محاسبات برآورد می شود که حجم پول جابجا شده در بعد ماهانه تهران چگونه تغییر کرده است؟
رکوردزنی افت ماهانه نقدینگی در تهران
براساس داده های بانک مرکزی متوسط متراژ معامله شده در بازار مسکن برابر با 85 متر مربع بوده است. حاصلضرب این رقم در تعداد معاملات و متوسط قیمت معاملات در تهران نشان از روند نزولی حجم پول جابجا شده در مسکن تهران دارد.
باتوجه به ثبت 10 هزار و 294 فقره معاملات مسکن در تیر ماه امسال، تقریبا نقدینگی وارد شده به این بازار در ابتدای تابستان برابر با 36 هزار و 491 میلیارد تومان محاسبه می شود.
در حالی که این شاخص در ماه قبل برابر با 46 هزار و 480 میلیارد تومان به صورت تقریبی برآورده شده بود، می توان گفت متغیر پولی مسکن در تیر 1401 افتی 21.5 درصدی را در بعد ماهانه ثبت کرده است.
مقایسه این متغیر در ابتدای تیرماه با مقاطع مشابه خود در سال های گذشته نشان میدهد این بیشترین ریزش ماهانه ارزش کل معاملات مسکن تهران در بازه 5 ساله بوده است.
کاهش نقدینگی وارد شده در این بازار را می توان بیشتر به افت بالای معاملات در مسکن تهران نسبت داد. در این مقطع تعداد معاملات افتی 25.8 درصدی داشته که با توجه به رشد قیمت ها می تواند بیشتر به کاهش عرضه در بازار مسکن مرتبط باشد. یا به عبارت دیگر بیشتر بودن تقاضای خرید از عرضه آن در بازار.
با این حال سطح بالای تعداد معاملات و قیمت متوسط در بازار مسکن موجب شده تا میزان نقدینگی وارد شده به بازار مسکن تهران هنوز در حد بالایی قرار داشته باشد. در سه ماه گذشته این شاخص بیش از 30 هزار میلیارد تومان ثبت شده و رشد نقطه ای آن بالاتر از مرز 100 درصد بوده است.
نقدینگی طلا یا بیت کوین
پول فیات ارز دولتی یک کشور است که پشتوانه ی فیزیکی مانند طلا و نقره ندارد، بلکه پشتوانه ی آن دولتی است که آن را صادر کرده است. ارزش پول فیات از ارتباط میان عرضه و تقاضا و ثبات دولت حاصل شده و به ارزش کالای فیزیکی، مانند ارزش پول، وابسته نیست. بیشتر ارزهای کاغذی مدرن مانند دلار امریکا، یورو و نقدینگی طلا یا بیت کوین دیگر ارزهای مهم همگی پول فیات هستند.
فیات ریشه در زبان لاتین دارد و به معنی حکم "باید بشود" و یا "بگذار که بشود" است.
پول فیات
- پول فیات ارز دولتی یک کشور است که پشتوانه ی فیزیکی مانند طلا ندارد.
- پول فیات به بانک های مرکزی دولتی کنترل جامع تری روی اقتصاد میدهند زیرا مقدار ارز چاپ شده در کنترل بانک های مرکزی می باشد.
- مشکل عمده ی پول فیات چاپ بیش از اندازه ی آن است که باعث افزایش تورم میشود.
پول فیات چگونه کار میکند؟
پول فیات ارزشمند است فقط بدلیل این که دولت ارزشش را حفظ میکند و به واسطه این که دو طرف در یک تراکنش ارزش آن را می پذیرند.
در طول تاریخ، دولت ها سکه های خود را از کالاهای فیزیکی ارزشمند مانند طلا و نقره میساختند و یا پول کاغذی چاپ میکردند که در ازای آن سکه های طلا و نقره قابل دریافت بود. اما پول فیات این گونه تعریف نشده که ما به ازای آن مقدار معینی کالای ارزشمند و یا فلزات گرانبها دریافت شود.
بیشتر ارزهای مهم دنیا، مانند دلار امریکا، پول فیات هستند.
پول فیات چگونه بوجود آمد؟
از آنجا که پول فیات با ذخایر فیزیکی مانند ذخایر ملی طلا یا نقره ارتباطی ندارد، باعث می شود ارزش خود را به دلیل تورم از دست بدهد و یا حتی در صورت افزایش تورم، کاملا بی ارزش شود. اگر مردم اعتماد خود نسبت به پول ملی را از دست بدهند، پول ارزش خود را از دست خواهد داد. البته که این با پولی که طلا پشتوانه ی آن است، متفاوت است؛ برای مثال، طلا به دلیل استفاده شدن در جواهرات و تزئینات و همچنین تولید دستگاه های الکترونیکی، رایانه و وسایل نقلیه هوافضا دارای ارزش ذاتی است.
در گذشته در تاریخ امریکا، ارز این کشور پشتوانه ی طلا داشت (و حتی گاهی نقره). دولت فدرال با تصویب قانون بانکداری اضطراری سال 1933، اجازه نامه ی شهروندان در مبادله ارز با طلای دولت را لغو کرد، هنگامی که امریکا اجازه ی دادن طلا به کشورهای خارجی در ازای گرفتن دلار امریکا را لغو کرد، پشتوانه این ارز به طور کامل در سال 1971 حذف شد. از آن زمان تا به حال دلار امریکا، همانگونه که رویش هم چاپ شده، تنها پشتوانه ی "ایمان و اعتبار" دولت امریکا" را دارد و به عنوان ارز رایج برای کلیه بدهی ها، دولتی و خصوصی چاپ میشود. از این رو، دلار آمریکا قانونا فقط ابزار رفع بدهی محسوب می شود و هیچ گونه ارزش اعتباری مرتبط با طلا، نقره و غیره ندارد.
مزایا و معایب پول فیات
پول فیات ارز خوبی محسوب می شود در صورتی که بتواند نقشهایی را که اقتصاد یک کشور در واحد پولی خود به آن نیاز دارد، اجرا کند: این ارز همچنین، فواید خوبی برای دولت ها از طریق ایجاد ارزش حبابی فراهم می کند.
پول نقدینگی طلا یا بیت کوین فیات در قرن بیستم تا حدودی معروف شد زیرا دولت ها و بانک های مرکزی به دنبال قطع ارتباط اقتصاد خود از فراز و نشیب های چرخه تجارت بودند. از آنجایی که پول فیات منبع ثابتی مانند طلا ندارد، دولت ها میتوانند کنترل بیشتری روی آن داشته باشند و اینگونه میتوانند متغیرهای اقتصادی مانند عرضه ی اعتبار، نقدینگی، نرخ بهره و سرعت پول را مدیریت کنند. به عنوان مثال، فدرال رزرو آمریکا وظیفه ی پایین نگه داشتن بیکاری و تورم را با این ابزار دارد.
با این حال، بحران وام و به دنبال آن سقوط مالی سال 2007 ، این باور را ایجاد کرد که بانک های مرکزی می توانند با تنظیم عرضه ی پول، مانع از سقوط و رکودهای جدی شوند. به طور مثال یک ارز مرتبط با طلا ثبات بیشتری دارد زیرا منبع طلا محدود است. اما به دلیل عرضه ی نامحدود پول فیات، امکان ایجاد حباب در این ارز وجود دارد.
دولت آفریقایی زیمبابوه نمونه ای از بدترین حالت تورم در دهه ی اول سال 2000 را ارائه داد. در پاسخ به مشکلات جدی اقتصادی، بانک مرکزی کشور شروع به چاپ پول با سرعتی عجیب کرد. این چاپ زیاد منجر به تورم اقتصادی شدیدی شد که در سال 2008 بین 230 تا 500 میلیارد درصد بود. قیمت ها به طرز چشمگیری افزایش پیدا کرد و خریداران مجبور شدند برای خرید مایحتاج ساده، با سبدها و ساک های پر پول به فروشگاه بروند. هنگامی که تورم در بالاترین مقدار بود، ارزش یک تریلیون دلار زیمبابوه تنها 40 سنت به دلار آمریكا بود.
پول فیات چه تفاوتی با ارز رمزنگاری شده دارد؟
فیات به معنای "بگذار انجام شود" است. ارز رمزنگاری شده به "یک ابزار غیرمتمرکز و دیجیتال مبادله ای که توسط رمزنگاری اداره می شود." دلالت دارد. هردوی اینها ارز هستند اما چندین تفاوت با یکدیگر دارند:
پول فیات همان پول رایج است که دولت از آن حمایت میکند. این ارز میتواند مانند دلار کاغذی و یا به طور الکترونیکی و به صورت کارت های اعتباری، پی پال و غیره باشد. دولت عرضه آن را کنترل میکند و میتوان با استفاده از آن مالیات خود را پرداخت کرد.
ارز رمزنگاری شده یک وجه رایج نیست و از طرف دولت و یا بانک پشتیبانی نمیشود. (این ارز غیرمتمرکز و جهانی است.) شکل آن بیشتر شبیه اعتبار بانکی است که در بانک وجود دارد. (این ارز دیجیتال است اما توسط بانک و یا دولت پشتیبانی نمیشود.) یک الگوریتم عرضه ی آن را کنترل میکند و شما می توانید با ارز رمزنگاری شده خرید کنید اما نمیتوانید با آن مالیات بپردازید. (و البته که باید برای آن هم مالیات بپردازید.)
تفاوت ارز رمزنگاری شده با پول فیات
قانون سکه ی سال 1965، به طور خاص، بخش 31 امریکا 5103 با عنوان "پول رایج" می گوید: سکه و ارز امریکا (از جمله اسکناس های ذخیره شده فدرال و اسکناس های منتشر شده از بانکهای ذخیره فدرال و بانکهای ملی) پول رایج قانونی برای کلیه بدهی ها، عوارض عمومی، مالیات ها و حقوق، هستند.
برای اهداف مالیاتی فدرال، پول مجازی هم به عنوان دارایی محسوب می شود. اصول مالیاتی عمومی قابل اعمال در معاملات ملکی در معاملات ارز مجازی هم اعمال می شود.
در مواقع تورم زیاد، مردم باید بتوانند ثروت خود را به واحدی با ثبات بیشتر تبدیل کنند و یا با پایین آمدن ارزش پول فیات، سرمایه ای عظیم را از دست بدهند. اینجا ارزش ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین مشخص میشود. از آنجا که هیچ بانک مرکزی یا دولتی برای تغییر سیاست پولی بیت کوین وجود ندارد، این ارز دیجیتال به عنوان فرار از پول متمرکز به کار میرود و می تواند کمکی به سیاست های پولی ضعیف باشد.
با اینکه امروزه به خاطر تراکنش های طولانی مدت و نوسانات زیاد بیت کوین هنوز این نقش را ندارد، اما ممکن است که در آینده ای نزدیک و به خاطر تورم زیاد، مردم همه ی دارایی خود را تبدیل به بیت کوین کنند، همانگونه که امروزه همگی در پی خرید طلا هستند. تا زمانی که بیت کوین به ثبات برسد و قیمتش ثابت شود، سکه های باثبات دیگری مانند تتر،همچنان ارزشمند خواهند ماند. از آنجا که تتر به دلار امریکا متصل است، روشی کارآمد برای کسانی است که از تورم رنج میبرند و به دنبال ارزی باثبات و دولتی میگردند.
کف قیمتی دلار و سکه پس از برجام
در ۵ سال گذشته سکه بهار آزادی ۸۰۰ درصد و دلار ۷۰۰ درصد رشد داشتهاند. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان رشد ۷۰۰ درصدی این فلز چندان دلیل و پایه اقتصادی نداشته و مقداری از آن حبابی است که در قیمت این فلز به واسطه تبدیل شدن آن به کالای سرمایهگذاری ایجاد شده است. این روزها با شنیده شدن اخبار مثبت در حوزه برجام و امکان توافقات، ترمز قیمت طلا و دلار کشیده شده و باید دید در شرایط کنونی و با انجام برجام قیمت سکه و دلار به چه حدی میرسد. با این مقدمه در ادامه مصاحبه سجاد بوربور، مدیرعامل شرکت میداس سرمایه درخصوص روند قیمت طلا و سکه و عوامل تاثیرگذار بر آن از جمله دلار بازار آزاد ایران و طلای جهانی را بخوانید.
کف و سقف ارزش فاندامنتالی دلار با چه معیاری مشخص میشود؟
به گزارش بیداربورس در تحلیل سکه طلا ۲ عامل نرخ دلار بازار آزاد ایران و طلای جهانی نقش بسیار مهمی ایفای میکنند. در این تحلیل دلار را از مسیر برابری قدرت خرید ارزشگذاری میکنم و سال پایه را به دلایل زیادی سال ۸۱ در نظر میگیرم. از سوی دیگر تورم دیده شده در این تحلیل تورم اعلام شده از بانک مرکزی و مرکز آمار ایران نیست. تورم واقعی برابر است با تفاوت رشد نقدینگی با رشد اقتصادی است و در این تحلیل از تورم واقعی استفاده شده است. براساس آمار به دست آمده کف نقدینگی برحسب دلار بهصورت میانگین بعد از هر جهش ارزی (سال ۹۱، ۹۷ و ۹۹) حدود ۱۷۰ میلیارد دلار بوده، این در حالی است که در دهه ۹۰ رشد اقتصادی حدود صفر درصد بوده است. البته باید این مهم را در نظر گرفت که ارزش دلار با قیمت دلار متفاوت است. ارزش دلار روی کاغذ است (قیمت ذاتی) و قیمت دلار، قیمت روز دلار در بازار است (عرضه و تقاضا آن را مشخص میکند).
سقف ارزش دلار در سال ۱۴۰۱ چه قدر است؟
اقتصاد ایران در سالهای که تحریم خاصی هم نبوده به صورت میانگین سالانه حدود ۲۷ درصد رشد نقدینگی داشته و به نظر میرسد در خوشبینانهترین حالت در پایان سال ۱۴۰۱ نقدینگی به ۶۳۰۰ همت خواهد رسید و در این سال رشد اقتصادی و تورم جهانی به ترتیب ۴.۵ و ۶ درصد خواهد بود که این مفروضات ارزش دلار را روی کاغذ در پایان سال ۱۴۰۱ به بالای ۴۰ هزار تومان میرساند.
کف ارزش دلار به چه عددی میرسد؟
در سال ۹۶ که آرامش نسبتاً خوبی در بازار حاکم بود، قیمت دلار بهصورت میانگین ۴۰۰۰ تومان بوده و از سال ۹۶ تا حالا قیمت مسکن در تهران بهصورت میانگین به گفته بانک مرکزی ۷.۳ برابر شده است (از سال ۹۶ تا حالا قیمت مسکن از بازارهای سهام، خودرو، بیت کوین و . کمتر رشد کرده است) پس دلار ۲۹۳۰۰ تومانی خودش را با مسکن هماهنگ کرده است و در شرایط فعلی به دلایل زیادی مسکن نمیتواند افت یا رشد خاصی داشته باشد پس اگر دلار افت شدیدی کند و مسکن افت نکند، در میانمدت سرمایهگذاران در حوزه مسکن، دارایی خود را نقد کرده و دلار ارزان را میخرند و همین مهم خروج سرمایه را تشدید میکند و دلار به قیمت تعادلی خود برمیگردد (این اتفاق در بازارهای دیگر هم رخ خواهد داد و خروج سرمایه را بیشتر میکند. در سال ۹۶ شاخص بورس ۱۰۰.۰۰۰ واحد بوده و تا حالا بیش از ۱۴برابر شده است)
این گفته به این معنی نیست که قیمت دلار نمیتواند بهصورت هیجانی تا حدود ۲۷۰۰۰ نقدینگی طلا یا بیت کوین تومان افت کند (شاید بیاید) ولی ماندگار نخواهد بود. حتماً به یاد دارید در سال ۹۹ دلار هیجانی ۳۳۵۰۰ تومان شد و بعد تا ۲۰۷۰۰ تومان افت کرد و در کانال ۲۵۰۰۰ تومان زمان زیادی تثبیت شد یا در سال ۹۷ دلار هیجانی ۱۹۳۰۰ تومان شد و بعد هیجانی حدود ۱۰۰۰۰ تومان شد و درکانال ۱۱۰۰۰ تومان مدتی تثبیت شد. قیمت دلار میتواند هیجانی از ارزش خود فاصله بگیرد و این اتفاق فرصت سودآوری برای فعال اقتصادی ایجاد میکند.
آیا دولت در سال ۱۴۰۱ مانند دهه ۸۰ میتواند نرخ ارز را سرکوب کند؟
در سال ۱۴۰۱ در بهترین حالت اگر توافق محکمی ایجاد شود صادرات نفتی، صادرات غیرنفتی و صادرات خدمات حدود ۱۰۵ میلیارد دلار است. حدود ۹۰ میلیارد دلار هم برای واردات رسمی، قاچاق و واردات خدمات هزینهداریم اینجا در بهترین حالت ۱۵ میلیارد دلار مازاد است که با نگاه به خروج سرمایه در سال ۱۴۰۰ این عدد حدودا به ۶ میلیارد دلار مازاد خواهد رسید. (طبق گزارش بانک مرکزی در سال ۱۴۰۰ حدود ۹.۳ میلیارد دلار خروج سرمایه داشتیم.)
- در سال ۱۴۰۰ دولت حدود ۱۶ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی برای کالاهای اساسی پرداخت کرد حال باید نزدیک همین رقم را به صورت ریالی یارانه نقدی بدهد.
- در سال ۱۴۰۰ قیمت کالاهای اساسی وارداتی کمتر از سال ۱۴۰۱ بوده است و از این مسیر هزینههای دولت بالا میرود.
- با قطع شدن برق در تابستان و قطع شدن گاز در زمستان صادرات پتروشیمی و فلزات، افت با اهمیتی خواهند کرد.
- با افزایش حقوق کارگران، افزایش قیمت گاز خوراک و تخفیفهای بالای روسیه بعضی از صنایع صادراتی ما زیانده شدهاند.
یادمان باشد حتی اگر توافق محکمی هم ایجاد شود توان سرکوب وجود ندارد. (مگر منابع بلوکهشده ایران آزاد شود)
به نظر میرسد فضایی که در این مذاکرات ایجاد میشود سیاهوسفید نیست و پایه را میتوان بر اساس فضای خاکستری تصور کرد. (فضای خاکستری یعنی مذاکرات فرسایشی و آزادی قطرهچکانی منابع بلوکهشده)
اقتصاد ایران در شرایط بحرانی وجود دارد و زیرساختهای صنعتی بسیار ضعیف و شکننده شده است و اگر بخواهیم قطع شدن برق در تابستان و قطع شدن گاز در زمستان را نداشته باشیم (که به رشد اقتصادی و صادرات بهشدت آسیب وارد میکند) حداقل ۴۰ میلیارد دلار باید سرمایهگذاری کنیم.
حالا منطقی است با فرض آزاد شدن تمام منابع آن را به سرکوب مقطعی نرخ ارز اختصاص دهیم یا برای حیات اقتصاد ایران مصرف شود؟
مهمترین انگیزه دولت برای ایجاد توافق چیست؟
در حال حاضر به واسطه بحران انرژی دولت بهتر از سالهای تحریمی نفت صادر میکند و به گفته خود پول آن را هم میگیرد پس مهمترین انگیزه دولت برای ایجاد توافق آزاد شدن منابع بلوکه شده است به نظر شما دولتهای غربی با توجه به قبول نکردن fatf توسط ایران و ریسک متحدانشان در خاورمیانه به راحتی منابع بلوکه شده ایران را آزاد میکنند؟ (به نظر شما دولت این مهم را نمیداند؟)
دلار چهقدر حباب دارد؟
در حال حاضر ارزش دلار را روی کاغذ حدود ۳۷۰۰۰ تومان میبینم و قیمت دلار در بازار حدود ۳۰۰۰۰ تومان است یعنی حدود ۱۹ درصد دلار حباب منفی دارد. با این حال کف ارزش فاندامنتالی دلار بر اساس مسکن در حال حاضر حدود ۲۹۰۰۰ تومان است و نسبت به نقدینگی دلاری کشور بالای ۳۰ هزار تومان است یعنی متصور نیستم قیمت دلار زیر ۲۹۰۰۰ تومان بیاید و اگر هم بیاید در میانمدت ماندگار نیست و برای فعال اقتصادی فقط فرصت خرید ایجاد میکند. اگر دولت یا بانک مرکزی به هر دلیلی قیمت دلار را پایین نگهدارند فاصله ارزش و قیمت زیاد شده و دلار در سال بعد جهش قیمتی خواهد داشت(همان اتفاقی که در سال ۹۱، ۹۷ و۹۹ رخ داد.)
در اواخر سال ۲۰۱۱ قیمت هر انس طلا حدود ۱۹۰۰ دلار بوده است و در حال حاضر هر انس طلا حدود ۱۷۷۵ دلار است یعنی در حدود ۱۰ سال تمام کامودیتیها به غیر از نقره رشد کردند ولی طلا ۷ درصد افت کرده است این مهم به شما چه سیگنالی میدهد؟
اتحادیه اروپا به زودی نرخ بهره بین بانکی را چند مرحله افزایش خواهد داد که باعث افت شاخص دلار میشود و یک محرک خوب برای رشد طلا است. در حال حاضر تورم شهری امریکا ۸.۵ درصد است و امریکا با اینکه نرخ بهره بین بانکی خود را به ۲.۵ درصد رساند بازهم نتوانست تورم را کاهش دهد(کمی شتاب رشد تورم در جولای کاهش یافته است) و افزایش بیشتر نرخ بهره رکود را در امریکا عمیقتر خواهد کرد(تولید ناخالص داخلی امریکا ۳ فصل متوالی و شتاب رشد قیمت مسکن ۴ فصل متوالی است که نزولی است) پس به هر دلیلی مانند آگوست ۲۰۱۹ فدرال رزرو تغییر نگرش دهد(سیاست انبساطی) به شدت محرک طلا خواهد بود.
قیمت سکه در بلندمدت افزایش مییابد؟
سرمایهگذاری خرید آینده است و به نظر میرسد طلا در میانمدت افت خاصی نمیکند زیرا رشد خاصی را تجربه نکرده است و به قیمت قبل کرونا بسیار نزدیک است. یادمان باشد نقدینگی طلا یا بیت کوین نقدینگی طلا یا بیت کوین شرایط اقتصادی در دنیا در میانمدت به نفع طلا است و مانع افت جدی آن میشود. (یعنی احتمال رشد قیمت از افت قیمت بیشتر است)
در حال حاضر قیمت سکه تمام در بازار حدود ۱۴ میلیون تومان، دلار بازار آزاد حدود ۳۰ هزار تومان و انس طلا حدود ۱۷۷۵ دلار است با این اعداد روی کاغذ قیمت دلار حدود ۱۲ درصد حباب دارد. ما به عنوان سرمایه گذار به دنبال خرید آینده هستیم و ارزش سکه برای ما اهمیت دارد(در حال حاضر سکه طلا در بازار با دلار ۳۳۵۰۰ تومان قیمت گرفته است که نزدیک ارزش واقعی خود است)
به نظر میرسد در حال حاضر ارزش دلار روی کاغذ ۳۷ هزار تومان است و انس طلا را هم بدبینانه ۱۷۷۵ در نظر میگیرم با این اعداد ارزش سکه روی کاغذ حدود ۱۵.۵ میلیون میشود که نشان دهنده این است که در حال حاضر قیمت سکه حدود ۱.۵ میلیون تومان زیر ارزش ذاتیاش است. با این حال در بلندمدت ارزش دلار بالای ۴۰ هزارتومان و انس طلا حدود ۲۰۰۰ دلار است که ارزش سکه طلا را در بلند مدت به حدود ۱۹ میلیون تومان میرساند و فراموش نکنیم که متغییرهای کلان اقتصادی تأخیر دارند ولی دروغ نمیگویند.
تان ویز: قیمت بیت کوین میتواند در سال ۲۰۲۳ به ۱۰۰ هزار دلار برسد!
پس از یک سال فوق العاده نا امید کننده در سال ۲۰۱۸، بیت کوین در اوایل آوریل ۲۰۱۹ از خواب زمستانی بیدار شد و با ۱۳٫۸۰۰ دلار به بالاترین قیمت خود در سال رسید. افسوس، همه چیزهای خوب باید به پایان برسد و در مورد بیت کوین هم همینطور بود که قیمت بیش از حد افزایش یافت و دوباره شروع به عقب کشیدن کرد.
افت فعلی بیت کوین در محدوده ۷،۸۰۰ تا ۸،۵۰۰ دلار تخمین های زیادی را به وجود آورده است که قیمت این دارایی دیجیتال ممکن است با نزدیک شدن به رویداد نصف شدن پاداش استخراج بیت کوین در سال ۲۰۲۰ چقدر خواهد بود. کوین تلگراف در این باره با تان ویز (Tone Vays)، یکی از معامله گران کهنه کار و متخصص بیت کوین صحبت کرد و نظر او را در مورد وضعیت فعلی بیت کوین و آیندهی این دارایی دیجیتال جویا شد.
قیمت بیت کوین
تان، این حس مثل یه دژاوو به نظر می رسد، تو منتظر یک مثلث نزولی بودی و دوباره اینجا هستیم. آخرین بار منجر شد بیت کوین با ۸۵ درصد سقوط سهمی وار تا ۳۰۰۰ دلار افت کند.
یک شکست مشابه این بار ما را به حدود ۵۰۰۰ دلار باز می گرداند که خیلی دور از هدف مثلث نزولی نیست. بنابراین با این گفته، فکر می کنید کجا می رسیم؟
تان ویز: به نظرم ما به محدوده زیر ۷۰۰۰ دلار خواهیم رسید اما اگر قیمت به سرعت در این محدوده شکسته نشود و آنجا ثابت بماند فکر میکنم همانطور که الان در ۸۰۰۰ دلار هستیم، آنگاه ۵۰۰۰ دلار یک هدف منطقی خواهد بود.
فکر می کنید که آیا این امکان وجود دارد که حتی به پایین ترین نرخ در سال ۲۰۱۹ برسیم؟
تان ویز: بله، من یکی از معدود کسانی هستم که هرگز به این رقم ۱۴٫۰۰۰ دلار اعتماد نکرده ام و احساس کردم که این طبیعی نبوده است، حتی اگر دوست خوب من ویلی وو (Willy Woo) بتواند آن را از دیدگاه فاندامنتال حجم معاملات زنجیره توضیح دهد. من ۲۰ درصد احتمال می دهم که به محدوده افت ۳۰۰۰ دلار برگردیم یا حتی برای یک دوره کوتاه حدود پایین تری تجربه کنیم.
انتظار شما در مورد قیمت بیت کوین تا پایان سال جاری چیست؟
تان ویز: من فکر می کنم این قیمت در پایان سال حدود ۷،۵۰۰ تا ۸۰۰۰ دلار باشد اما در آن محدوده افزایش می یابد. با این حال، این پیش بینی ها که پایان سال انجام می شود فقط دو نتیجه دارد. یا اینکه برای حدس درست تشویقت می کنند، یا با حدس اشتباه مورد تمسخر قرار میگیری. این چیزیست که من الان فکر می کنم اما ممکن است فردا تغییر کند.
نمودار روزانه BTC / USD. منبع: TradingView
پاداش هاوینگ بلاک
من می خواهم نظر شما راجع به رویداد نصف شدن پاداش استخراج که در سال آینده به وقوع می پیوندد را بپرسم. به نظر می رسد که اتفاق نظر جدیدی حاصل شده است که مدل انباشت به جریان که ارتباط مستقیمی بین کاهش نرخ تورم و افزایش قیمت با گذشت زمان را نشان می دهد، تأیید می کند که ممکن است بیت کوین بعد از رویداد نصف شدن پاداش استخراج به ۱۰۰۰۰۰ دلار برسد. نظر شما در مورد این مدل چیست؟ آیا مفید است؟
تان ویز: من مدل انباشت به جریان را دوست دارم، منطقی است، اما در مقیاس طولانی مدت. بعید می دانم تا زمانی که قیمت بیت کوین تحت سلطهی دلالان غیرقانونی در بازار نابالغ قرار دارد این مدل بتواند در کوتاه مدت مفید اشد.
به نظر می رسد ۱۰۰،۰۰۰ دلار برای بیت کوین یک چالش بزرگ است و باعث می شود که قیمت بیت کوین به بیش از یک تریلیون دلار در بازار برد. این بدان معنی است که بیت کوین به بازاری که تحت سلطه طلاست تجاوز خواهد کرد.
فکر می کنید که ۱۰٫۰۰۰ دلار تحت شرایط مناسب طی دو سال آینده قابل دستیابی است؟
تان ویز: من فکر می کنم ۱۰۰،۰۰۰ دلار برای یک بیت کوین پس از رویداد نصف شدن پاداش استخراج قابل دستیابی است، اما به یاد داشته باشید که ما ۴ سال دیگر تا رویداد نصف شدن پاداش استخراج بعدی در ماه فوریه یا مارس ۲۰۲۴ زمان داریم.
اگر قرار باشد بیت کوین به ۱۰۰ هزار دلار برسد به احتمال زیاد اواخر سال ۲۰۲۳ خواهد بود زیرا گمانه زنی ها در نیمه دوم افزایش می یابد. با این حال مانند سایر افزایش های ناپایدار می توانم ببینم که با اصلاحیه های دیگر به ۲۰٫۰۰۰ تا ۲۵٫۰۰۰ دلار کاهش یافته است. به یاد داشته باشید، هر چه سریعتر رشد کنیم، محکم تر سقوط خواهیم کرد.
چه نوع فاندامنتال هایی لازم است تا ما از دیدگاه فنی به آنجا برسیم؟
تان ویز: من به چندین کاتالیزور جهانی توجه می کنم که می توانند حتی تا فردا ارزش بیت کوین را تا ۱۰۰۰۰ دلار سوق دهند:
در سال ۲۰۱۳، ما بحران بانکی قبرس را تجربه کردیم، سپس در سال ۲۰۱۵ تعطیلی بانکی یونان. اگر اتفاقات مشابهی در اروپا تکرار شود، فکر می کنم که بتواند بیت کوین را به سطح بالایی سوق دهد.
فقط تصور کنید اگر رأی برکسیت در کشوری که ارز آن یورو است مانند ایتالیا یا اسپانیا اتفاق بیفتد، شهروندان آنها برای امنیت مالی به بیت کوین روی می آورند.
جنگ دائم با پول نقد، فرار مالیاتی و پولشویی. هرچه بیشتر کشورهای توسعه یافته سعی در از بین بردن پول نقد و اجرای نرخ بهره منفی دارند، این مسئله می تواند بسیاری از افراد را به سمت بیت کوین سوق دهد.
در فضای خود ما، هنوز هم تعداد زیادی از افراد در شت کوین سرمایه گذاری می کنند. من، اینکه که چقدر بیت کوین در سال ۲۰۱۹ با یک گروه کوچک از شت کوین های اصلی مانند لایت کوین، اتر و ریپل افزایش می یابد را ٰتا حد زیادی دست کم گرفته بودم.
حتی اگر سلطهی بیت کوین بر بازار ۷۰ درصد باشد، اتریوم هنوز ۲۰ درصد دیگر را به خود اختصاص می دهد. هنگامی که مردم به طور کامل فهمیدند که این پروژه چقدر بی فایده و ناپایدار است، یک خروج انبوه از اتر می تواند بیت کوین را به دلیل نقدینگی کم بیت کوین برای کار در بانک اتریوم، زیاد کند.
قرارداد های آتی فیزیکی بیت کوین که توسط بکت ارائه می شود، دلالت بر این دارد که ممکن است سرمایه گذاران نهادی زیادی تقاضای بیت کوین داشته باشند.
فکر می کنی این یک “آن را بساز و آنها خواهند آمد” باشد یا فکر می کنید آنها از تقاضای اساسی برای قرار گرفتن در معرض بیت کوین آگاه هستند؟
تان ویز: من فکر می کنم نگاه “آن را بساز و آنها خواهند آمد“ بکت (BAKKT) منطقی باشد اما آن را با “عرضه کن و آنها هجوم می آورند“ آیفون جدید اشتباه نگیرید. من هیچ تفاوتی بین معاملات آتی با تسویه فیزیکی و خرید بیت کوین شما از صرافی کوین بیس نمی بینم.
اگر CME معاملات آتی را از ابتدا به صورت فیزیکی تسویه کند، جالب خواهد بود، یا اگر بکت یک صرافی برای نقدینگی متمرکز مانند کارکرد سهام ایجاد کند و شرکت هایی مانند Bitstamp را به کارگزاران تبدیل کند، این نیز جالب خواهد بود.
بسیاری از مردم نسبت به این پروژه مشکوک هستند به این معنا که برخی گمان می کنند می توان از آن برای دستکاری قیمت بیت کوین استفاده کرد. نظر شما در مورد این محصول چیست، آیا فکر می کنید این فضای کلی صعودی است؟
تان ویز: من فکر می کنم بهترین نکته در مورد بکت این است که باعث می شود بیت کوین از نظر مالی و قانونی قابل قبول تر باشد. هر چه بیشتر موسسه های مالی معتبر و قانونمند بیت کوین را تائید کنند، برای دولت ها سخت تر و سخت تر می شود تا کسانی را که با بیت کوین کار می کنند محکوم کنند، مانند کاری که با کانابیس انجام می دهند.
درمورد تأثیرات مستقیم، کاری وجود ندارد که بکت انجام دهد که قبلاً توسط صرافی های CME، کوین بیس، کراکن، جمینی و فیدلیتی ارائه نشده باشد. ترکیب بخش هایی از کارهایی که شرکت های دیگر به خوبی انجام می دهند، نوآورانه نیست و موفقیت را تضمین نمی کند.
در مورد دستکاری قیمت هم باید گفت، این همان چیزی است که مردم وقتی در معامله ای ضرر می کنند، می گویند. مطمئناً شرکت های بزرگ وقتی قدرت دارند سعی می کنند از آنها استفاده کنند و به همین دلیل باید توسط قانون گذاران کنترل شوند اما اگر می خواهید در مورد دستکاری واقعی قیمت صحبت کنید ، بیایید در مورد قیمت الماس صحبت کنیم. چگونه می توانم این قراردادهای آتی را در یک بازار آزاد مانند مثلاً ذرت ، طلا یا بیت کوین تجارت نکنم؟
آلت کوین ها
تو شکاک معروف آلت کوین ها هستید و به طور مداوم در مورد وضعیت حقوقی مشکوک آنها سؤال کرده اید. آیا هنوز فکر می کنی قانون گزاران مالی در نهایت با این پروژه ها کنار بیایند؟
تان ویز: اگر یک هفته پیش به این سؤال پاسخ می دادم می گفتم بله، اما بعد از دیدن جریمه ۲۴ میلیون دلاری برای سازندگان EOS توسط SEC ، پس از اینکه آنها از طریق امنیت غیرقابل ثبت نشده یک کلاهبرداری خود ۴ میلیارد دلار جمع آوری کردند، باید عنوان کرد که این اساساً یک چراغ سبز است که قوانین را می شکند و حتی یک اخطار برای انجام ندادن دوباره آن نیست.
آیا این کار به کلیت بیت کوین آسیب رسانده نقدینگی طلا یا بیت کوین است؟
سرانجام، مردم خواهند فهمید که کوین های دیگر چقدر لنگ هستند و این باعث می شود ارزش بیت کوین بازگردد.
فکر نمی کنی پروژه لیبرا (Libra) فیس بوک در نهایت از طریق آیین نامه حرکت کند و محصولی را برای عموم مردم عرضه کند؟ اگر جوابت بله است، آیا رقیبی برای بیت کوین خواهد بود؟
تان ویز: صادقانه بگویم که نمی دانم، من معتقدم که آنها در نقدینگی طلا یا بیت کوین نهایت آن را راه اندازی می کنند، اما رقیبی برای بیت کوین نخواهد بود. لیبرا هیچ یک از خصوصیات بیت کوین را از قبیل غیرقابل ردیابی بودن، ارزش مقاوم در برابر سانسور، انتقال و سقف سرمایه نزدیک به طلا را نخواهد داشت.
کیفیت لیبرای فیس بوک هیچ فرقی با سیستم مالی فعلی ندارد، اما به جای آن که یک مقام مسئول منصوب به دولت تصمیم بگیرد که چقدر چاپ کند، گروهی از موسسات خصوصی متمرکز این کار را می کند. در صورتی که احساس کنند یا از طرف دولت گفته شده باشد، آنها همیشه توانایی سانسور تراکنش ها و مصادره و مسدود کردن وجوه شما را دارند.
به نظر می رسد شما همه جا هستید. هیجان انگیزترین موردی است که برای شش ماه آینده ترسیم کرده اید، چیست؟
تان ویز: من از نشست مالی در بالی بسیار هیجان زده ام. این یک اتفاق کوچک است که من تصمیم گرفتم تا معامله گران جوان را با صندوق های تامینی مرتبط کنم که می توانند استراتژی های خود را به سطح دیگری برسانند.
این رویداد همچنین دارای یک مؤلفه آموزش سرمایه گذاری و تجارت برای افراد با سرمایه زیاد و ماینرهایی است که به دنبال پیمایش در بازارهای مالی هستند. این رویداد تقریباً فروخته شده است، بنابراین شاید لازم باشد که یکی دیگر از آنها را در ۶ ماه در کارائیب انجام دهم.
علاوه بر این، دومین کنفرانس سالانه و پوکر مسابقات را داریم که در تاریخ ۲۰ تا ۲۳ فوریه در وگاس برگزار می شود. ما همچنین در ماه مه می خواهیم برای شناساندن بیت کوین به مالت برگردیم، اما هنوز هیچ جزئیاتی در مورد آن عنوان نشده است.
دیدگاه شما