شاخص تعدیل چیست ؟

مرتضی امینی
نوشتاري جهت آشنايي بيشتر با مسائل اقتصادي ايران و جهان

اقتصاد ما

محاسبه قيمت پاياني هر نماد براي اعمال در محاسبات شاخص و درصورتي که نماد مذکور در آن روز معامله داشته باشد، به شرح زير است:

اگر حجم معامله شده از حجم مبنا کمتر باشد :

Price = Closing price + (Traded volume)/ (Base Volume) *(VWAP - Closing Price)

در اين فرمول داريم :

Price= قيمت سهام براي محاسبه در شاخص

Closing price= قيمت پاياني روز معاملاتي قبلي

Traded Volume= حجم معامله شده از آن نماد در جلسه معاملاتي جاري

Base Volume= حجم مبنا

VWAP= قيمت ميانگين وزني، نحوه محاسبه VWAP (Volume Wieghted Average Price ) به شرح زير است:

VWAP = ?(Price * Traded Volume ) / ?Traded Volume

Traded Volume of trade= حجم هر معامله

Price= قيمت هر معامله

اگر حجم معامله شده نماد از حجم مبنا بيشتر باشد، همان قيمتVWAP مبناي محاسبه قيمت پاياني در شاخص خواهد بود.

2- نحوه محاسبه شاخص

چگونگي محاسبه شاخص کل، شاخص تابلوهاي اصلي و فرعي، شاخص صنعت و شاخص گروه­ها به شرح زير است:

Index = ?(Pn * Qn )* 100/Base (فرمول لاسپيرز):

Pn= قيمت بر اساس فرمولهاي فوق

براي شاخص کل، مجموع حاصلضرب آخرين قيمت در سرمايه کليه شرکتها بر عدد پايه تقسيم شده و با ضرب در عدد 100 شاخص کل محاسبه مي شود.

براي تابلو اصلي و فرعي کسر فوق فقط براي شرکتهاي موجود در آن تالار محاسبه شده و براي گروههاي صنعت، شاخص آن گروه بر اساس فرمول فوق و فقط براي آن گروهها محاسبه مي­شود .

قيمت هاي تعادلي و تعديل پايه:

1- هنگام افزايش سرمايه از محل اندوخته (سهام جايزه):

هنگام افزايش سرمايه به­صورت سهام جايزه، با توجه به اينکه در اين موارد آورده نقدي نداريم، لذا پايه شاخص نيز تعديل نخواهدشد و اگر قيمت سهام متناسب با افزايش سرمايه و مطابق فرمول زير کاهش يابد، شاخص تغيير نخواهد کرد:

Adjusted Price = Close Price / (1+ a)

Adjusted Price= قيمت تعادلي

Close Price= قيمت پاياني روز معاملاتي قبلي

a= ضريب افزايش سرمايه

حال اگر نمادي که افزايش سرمايه داشته است با قيمت تعادلي (Adjusted Price) باز شود، تغيير قيمت در شاخص نخواهيم داشت. بديهي است اگر نماد مذکور با قيمتي بالاتر از قيمت تعادلي باز شود، افزايش شاخص و در صورتي که با قيمتي پايين تر از قيمت تعادلي باز شود کاهش شاخص خواهيم داشت.

2- هنگام افزايش سرمايه از محل آورده نقدي (حق تقدم خريد):

در هنگام افزايش سرمايه از محل آورده نقدي، با توجه به آورده نقدي يا مبلغ صرف سهام، پايه شاخص مطابق فرمول زير نيازمند تعديل خواهدبود::

New Base = Old Base * (Old Cap + 1000 * Right Cap)/ Old Cap

Old Base= پايه شاخص روز قبل

Old Cap= ارزش بازار روز قبل

Right Cap= سرمايه حق تقدم

بعد از باز شدن نماد اگر سهام با قيمت تعادلي زير باز شود، شاخص تغيير نخواهد يافت و اگر سهم با قيمت بالاتر از قيمت تعادلي باز شود افزايش شاخص خواهيم داشت:

Adjusted Price = (Close Price + 1000* a) / (1+a)

Adjusted Price= قيمت تعادلي پس از افزايش سرمايه

Close Price= قيمت پاياني روز معاملاتي قبل

a= ضريب افزايش سرمايه

شايان ذکر است که هنگام کاهش سرمايه (درصورتي که همراه با آورده نقدي نباشد) نيز همانند سهام جايزه عمل شده و در هنگام محاسبه قيمت تعادلي ضريب افزايش سرمايه منفي است.

3- هنگام افزايش سرمايه همزمان به صورت حق تقدم خريد سهام و سهام جايزه:

در مواقع افزايش سرمايه با توجه به آورده نقدي يا مبلغ صرف سهام نياز به تعديل پايه شاخص خواهيم داشت. جهت تعديل پايه داريم :

New Base = Old Base * (Old Cap + 1000 * Right Cap)/ Old Cap

Old Base= پايه شاخص روز قبل

Old Cap= ارزش بازار روز قبل

Right Cap= سرمايه حق تقدم

بعد از باز شدن نماد اگر سهام با قيمت تعادلي زير باز شود شاخص تغيير نخواهد يافت و اگر سهم با قيمت بالاتر از قيمت تعادلي باز شود، افزايش شاخص خواهيم داشت:

Adjusted Price = (Close Price + 1000* a) / (1 + a + b)

Adjusted Price= قيمت تعادلي پس از افزايش سرمايه

Close Price= قيمت پاياني روز معاملاتي قبل

a= ضريب افزايش سرمايه حق تقدم

b= ضريب افزايش سرمايه جايزه

شايان ذکر است که کاهش سرمايه (درصورتي که همراه با آورده نقدي نباشد) نيز همانند جايزه عمل شده و در هنگام محاسبه قيمت تعادلي ضريب افزايش سرمايه منفي و جهت تعديل پايه نيز سرمايه منفي در فرمول لحاظ مي شود.

4- هنگام افزودن يک شرکت جديد به شاخص

در هنگام اضافه کردن يک شاخص جديد بايد پايه شاخص به نحو زير تعديل شود تا تغييري در عدد شاخص نداشته باشيم. بديهي است که اين تعديل بعد از اولين معامله روي اين نماد خواهد بود:

New Base = Old base * (old cap + capital * price) / old cap

New base= پايه جديد شاخص

Old شاخص تعدیل چیست ؟ Base= پايه شاخص روز قبل

Capital= سرمايه شرکت وارد شده به شاخص

Price= قيمت معامله شده شرکت وارد شده به شاخص

Old Cap= ارزش بازار در پايان روز معاملاتي قبل ?(Pn * Qn )

5- شاخص بازده نقدي و قيمت

هدف از محاسبه اين شاخص تاثير اعلام سود نقدي بر پايه شاخص است و در شاخص تعدیل چیست ؟ حالت اعلام سود با توجه به کاهش احتمالي قيمت سهم، پايه شاخص به نحوي اصلاح خواهد شد که سبب کاهش شاخص نشود.

بدين منظور داريم:

Index Tedpix = ?PnQn *100/ base

Index Tedpix= شاخص بازده نقدي و قيمت

?PnQn= ارزش بازار

در مواقع اعلام سود نقدي يا افزايش سرمايه جهت تعديل پايه خواهيم داشت:

Base Tedpix = [Base Tepix * ?(PnQn - DnQn)/ ?PnQn] +

[?(Base Tepix) * Base Tedpix (t-1)/Base Tepix(t-1) ]

Base Tedpix= پايه شاخص بازده نقدي و قيمت

Base Tepix= پايه شاخص کل

PnQn= ارزش بازار (به ازاي هر سهم برابر است با قيمت * سرمايه )

DnQn= سود نقدي * سرمايه (به ازاي شرکتهايي که سود اعلام کرده اند)

Base Tepix(t-1)= پايه شاخص بازده نقدي و قيمت روز قبل

Base Tepix(t-1)= پايه شاخص کل روز قبل

6- شاخص بازده نقدي

Index Tedix = 1653 * Base Tepix / Base Tedpix

Index Tedix= شاخص بازده نقدي

Base Tepix= پايه شاخص کل

Base Tedpix= پايه شاخص بازده نقدي و قيمت

مرتضی امینی
نوشتاري جهت آشنايي بيشتر با مسائل اقتصادي ايران و جهان

کتاب الکترونیکی مرجع کامل تعدیل و مابه‌التفاوت مصالح در طرح‌های عمرانی (مهندس فرشادفر)

توجه: جهت مطالعه‌ی این کتاب الکترونیکی، حتما باید از نرم‌افزار ویندوز یا اپلیکیشن اندروید انتشارات نوآور استفاده نمایید. چنانچه دستگاه ویندوزی یا اندرویدی ندارید، هیچ راه دیگری برای مطالعه‌ی کتاب الکترونیکی وجود نخواهد داشت.
همچنین می‌توانید قبل از خرید محصول، نرم‌افزار نوآور آنلاین را از لینک زیر نصب کرده و از اجرای بدون مشکل آن اطمینان حاصل کنید:
NPub.ir/v

دقت کنید که مطالعه‌ی کتاب الکترونیکی صرفا به صورت آنلاین امکان پذیر بوده و قابلیت دانلود یا پرینت فایل کتاب وجود ندارد.

اطلاعات مربوط به این محصول 4 ساعت قبل بروزرسانی شده است

شنبه تا چهارشنبه: ۱۰ الی ۱۷:۳۰
پنج شنبه:۱۰ الی ۱۴

با نصب نرم افزار "نوآور آنلاین" ، نسخه الکترونیکی کتاب را به مدت 3 دقیقه مشاهده کنید

بعد از نصب "نوآور آنلاین" با کلیک دکمه ی شروع ، دسترسی شما به مدت 3 دقیقه آغاز خواهد شد.

با نصب نرم افزار "نوآور آنلاین" ، کتاب الکترونیکی را به مدت 3 دقیقه به طور کامل مشاهده کنید

بعد از نصب "نوآور آنلاین" با کلیک دکمه ی شروع ، دسترسی شما به مدت 3 دقیقه آغاز شاخص تعدیل چیست ؟ خواهد شد.

توجه : در صورت بروز مشکل در نصب نرم افزار اینجا کلیک کنید

برای خواندن کتاب اینجا کلیک کنید

توضیحات

کتاب الکترونیکی مرجع کامل تعدیل و مابه‌التفاوت مصالح

در طرح‌های عمرانی

کتاب الکترونیکی مرجع کامل تعدیل و مابه‌التفاوت مصالح در طرح‌های عمرانی (مهندس فرشادفر):

پیشگفتار کتاب الکترونیکی مرجع کامل تعدیل و مابه‌التفاوت مصالح در طرح‌های عمرانی:

تعدیل و مابه‌التفاوت مصالح از جمله موضوعاتی است که به دلیل ایجاد تعهدات و بار مالی فراوان بر طرح‌های عمرانی از جایگاه ویژه و مهمی برخوردار می‌باشد.

لزوم آشنایی هرچه بیشتر دست‌‌اندرکاران در امر ساخت‌وساز با دانش متره و برآورد، آنالیز بها، محاسبات مربوط به تعدیل و مابه‌التفاوت مصالح به نوعی باعث جلوگیری ازتحمیل هزینه‌های اضافی، ضرر و زیان‌های احتمالی و مهم‌تر از آنها اتمام به موقع عملیات اجرایی طرح‌ها می‌گردد.

می دانیم در طرح‌های عمرانی مبنای تهیه و برآورد ریالی پروژه ها فهارس بهای سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور می‌باشد، مبنای تهیه قیمت‌های مصالح و دستمزدها دراین فهارس سه ماهه چهارم سال قبل تهیه فهرست بها می‌باشد، مثلا مبنای تهیه قیمت‌های فهرست بهای سال ۱۳۸۸ سه ماهه چهارم ۱۳۸۷ می‌باشد.

شاخص‌های تعدیل آحاد بها و مابه‌التفاوت نرخ فولاد و سیمان به جهت جبران افزایش و کاهش قیمت‌های ردیف های فهرست بها و مصالح فولاد و سیمان توسط مراجع ذی صلاح هر سه ماهه برای شاخص‌های تعدیل و هرماه برای تفاوت بهای نرخ فولاد و سیمان ابلاغ می‌گردد.

در کتاب حاضر سعی شده است روش‌های محاسبه تعدیل و مابه‌التفاوت مصالح نرخ فولاد و سیمان در دو نوع روش عقد قرارداد، فهرست بهائی، و مترمربع زیربنا با همه جزئیات آن با ذکر مثال‌هایی کاربردی شرح و تفسیر گردند.

فهرست مطالب کتاب الکترونیکی مرجع کامل تعدیل و مابه‌التفاوت مصالح در طرح‌های عمرانی:

بخش اول / تعديل و مابه‌التفاوت مصالح

تعديل چيست؟
بررسي تطبيقي بخشنامه جديد تعديل (۱۷۳۰۷۳/۱۰۱ مورخ ۱۵/۹/۱۳۸۲) با بخشنامه قديم (۲۰۸۰/۵۴/۹۷۰۶ ـ ۱ مورخ ۲۳/۶/۱۳۷۰)
تعديل در قراردادهای با نرخ مترمربع زيربنا
مثال نحوه محاسبه تعديل در قراردادهای با نرخ مترمربع زيربنا در هنگام برآورد اوليه
تعديل كارهاي اضافی (در قالب ۲۵% درصد افزايش مبلغ پيمان) در كارهای ساختمانی با نرخ مترمربع زيربنا
شاخص‌های (پيوست (۱)، پيوست (۲)، پيوست (۳) در تعديل آحاد بها چيست؟
شاخص تعديل معكوس چيست؟
انواع رديف های فهرست بهاء
تغييرات مدت پيمان در قراردادهای پيمانكاری و نحوه تمديد آن
نحوه محاسبه شاخص ميانگين در قراردادهای دارای تأخير

بخشنامه نحوه محاسبه تأخيرات ناشی از تأخير در پرداخت صورت‌وضعيت‌ها
مثال در مورد محاسبه تأخير در پرداخت‌ها جهت محاسبه تأخيرات
مثال درباره تعديل كاركرد آحاد بها
تعليق كار (مادة ۴۹ شرايط عمومي پيمان) و هزينه‌های مربوط به آن
(ضرايب تطبيق) چيست؟.
نحوه محاسبه ميزان مابه‌التفاوت حق بيمه براي تبديل شاخص مبنا به دوره تنظيم فهرست پايه در پروژه‌های غيرعمرانی نحوه محاسبه نحوه محاسبه مابه‌التفاوت آهن‌آلات و سيمان در پيمان‌های منعقد با فهرست بهای سال ۱۳۷۷ و بعد از آن
مثال مابه‌التفاوت مصالح آهن و سيمان برای قراردادهای فهرست بهایی

نحوه محاسبه مابه‌التفاوت مصالح (نرخ فولاد و سيمان) در قراردادهای پيمان با نرخ مترمربع زيربنا (بخشنامه شماره )
مثال مابه‌التفاوت مصالح براي قراردادهای با نرخ متر مربع زيربنا
شرح بخشنامه مابه‌التفاوت نرخ سيمان و فولاد، قراردادی زيربنايی و فاقد تعديل آحاد بها
جبران خسارت ديركرد در پرداختها (در قراردادهای پيمان با نرخ مترمربع زيربنا)
نحوه محاسبه سيمان مورد مصرف در طرحهای عمرانی

مثال نحوه محاسبه سيمان با توجه به اقلام مصرفی

بخش دوم / بخشنامه‌ها ۱۱۵

دستورالعمل‌نحوه‌تعديل‌آحاد بهای پيمانها شماره ۱۷۳۰۷۳/۱۰۱
دستورالعمل‌نحوه‌تعديل‌آحاد بهای پيمان‌ها شماره ۲۰۸۰/۵۴/۹۷۰۶
دستورالعمل‌نحوه‌محاسبه تفاوت بهای آهن‌آلات و سيمان
بخشنامه به دستگاه‌هاي اجرایی، مهندسان مشاور و پيمانكاران شماره: ۱۴۰۲۱/۵۴/۵/۴۷۰۵/۱۰۲ تاريخ: ۴/۱۱/۱۳۷۳ (ضرايب پرت آهن و سيمان)

انعقاد پيمان با نرخ متر مربع زيربنا
نحوه محاسبه تعدیل هزینه تجهیز و بر چیدن کارگاه
انعقاد پيمان اجرای كارهای ساختمانی به صورت سرجمع
مقايسه تطبيقی بخشنامه انعقاد پيمان با نرخ مترمربع زيربنا با بخشنامه انعقاد پيمان اجراي كارهاي ساختمانی به صورت سرجمع
مثال كامل نحوه محاسبه برآورد بهنگام شده در قراردادهاي سرجمع

تفاوت‌ بهای قير و مواد ناريه
جبران افزايش بهای قير
دستورالعمل نحوه محاسبه تفاوت بهای قير
نرخ فولاد و سيمان در دوره‌های سه ماهه سوم و چهارم سال ۱۳۸۹
شاخص‌های قطعی سه ماهه سوم و چهارم سال ۱۳۸۹ پيوست ۳

CPI چیست؟ چه تاثیری در بازار فارکس دارد؟

CPI مخفف Consumer Price Index و به معنای شاخص بهای مصرف کننده است . این شاخص تغییر میانگین وزنی سبدی از کالاهای مصرفی و خدماتی مانند حمل و نقل و مراقبت های پزشکی و . را اندازه گیری می کند . وزن کالاها و خدمات مندرج در محاسبه این شاخص بر اساس اهمیت آنها تعیین می شود . شاخص بهای مصرف کننده که گروه ها و طبقات مختلف اقتصادی با سطوح مختلف درآمدی را در نظر می گیرد ، سنجه ای برای بررسی هزینه های زندگی و یکی از متداول ترین داده ها برای اندازه گیری تورم است که به صورت مکرر از آن استفاده می شود . تورم به معنای کاهش قدرت خرید یک ارز یا افزایش بهای کالاها یا خدمات در یک بازه زمانی است . به عبارت دیگر تخمین کمی کاهش قدرت خرید یک ارز می تواند در افزایش میانگین شاخص تعدیل چیست ؟ بهای کالاها و خدمات خود را نشان دهد . افزایش تورم غالبا به صورت درصد بیان می شود . برای مثال اگر بگوییم تورم 5 درصد افزایش پیدا کرده است به این معناست که قدرت خرید یک واحد از ارز آن کشور 5 درصد کاهش پیدا کرده است . نرخ تورمی اعلامی بیانگر افزایش یا کاهش تورم نسبت به دوره زمانی قبلی است . مثلا اگر CPI ماهیانه باشد به این معناست که شاخص بهای مصرف کننده نسبت به ماه قبل چه تغییری کرده است . گرچه شاخص بهای مصرف کننده تغییر بهای سبدی از کالاها و خدمات مصرفی را در نظر می گیرد ، این شاخص پس اندازها ، سرمایه گذاری ها و هزینه های گردشگران خارجی را در نظر نمی گیرد .

سبدی که در محاسبه شاخص بهای مصرف کننده لحاظ می شود شامل اقلام زیر می شود :

در جدول زیر دوره های انتشار CPI در کشورهای مختلف آورده شده است:

برای مشاهده شاخص بهای مصرف کننده کشورهای جهان می توانید از لینک زیر استفاده کنید :

حال به اهمیت شاخص بهای مصرف کننده برای تریدرهای فارکس می پردازیم . بانک های مرکزی کشورها که مسئول کنترل نرخ تورم هستند از داده ها و شاخص های اقتصادی برای تنظیم سیاست های پولی خود استفاده می کنند . یکی از مهمترین شاخص هایی که تاثیر بسزایی در تصمیم گیری های بانک های مرکزی دارد ، CPI است . در صورتی که شاخص بهای مصرف کننده افزایش پیدا کند بانک مرکزی مجبور خواهد شد برای کنترل نرخ تورم و جلوگیری از کاهش قدرت خرید مصرف کننده نرخ بهره را افزایش دهند و افزایش نرخ بهره باعث کاهش تورم و افزایش ارزش ارز یک کشور می شود . پس از نگاه بنیادی و اقتصادی می توانیم با استفاده از داده های تورمی آینده اقتصاد و ارزش ارز یک کشور را پیش بینی کنیم . اما مورد استفاده CPI به همین جا ختم نمی شود . هنگام اعلام خبرهای مهمی مانند CPI بازار دستخوش رفتارهای هیجانی می شود و قیمت جفت ارزهای مختلف نوسانات شدیدی را تجربه می کند . بعضی از معامله گران ترجیح می دهند در مواقع اعلام خبر ترید نکنند و برخی دیگر نیز که به آنها News Trader می گوییم زمان اعلام داده های مهم اقتصادی را فرصت بسیار خوبی برای کسب سود می پندارند . مهم نیست شما در کدام دسته بندی قرار می گیرید . چیزی که اهمیت دارد این است که اگر تریدر فارکس هستید نمی توانید به شاخص های مهم اقتصادی مانند CPI بی اعتنا باشید .

در شکل زیر رفتار قیمت در لحظه اعلام خبر CPI آمریکا را روی جفت ارز GBP/USD ملاحظه می کنید :

همان گونه که ملاحظه می کنید قیمت در کمتر از یک ساعت حدود 100 پیپ نوسان کرده است .

انواع CPI :

• Core CPI ( شاخص بهای مصرف کننده خالص )

Core CPI یا شاخص بهای مصرف کننده خالص به نوعی از CPI گفته می شود که در آن قیمت مواد غذایی و انرژی لحاظ نمی شود . از آنجایی که گاها قیمت این دو کالا تحت تاثیر ناآرامی های سیاسی در سطح داخلی و بین المللی دستخوش نوسانات شدیدی می شود ، در نظر نگرفتن قیمت مواد غذایی و انرژی شاخص تعدیل چیست ؟ می تواند دید دقیق تری از وضعیت تورمی به دست دهد . برای درک بهتر این موضوع به نمودار شکل زیر که مقایسه شاخص بهای مصرف کننده خالص و عادی آمریکا را در 20 سال اخیر نشان می دهد ، توجه کنید .

نمودار قرمز رنگ CPI و نمودار آبی رنگ Core CPI است

• Median CPI ( شاخص بهای مصرف کننده متوسط )

شاخص بهای مصرف کننده متوسط نوعی از CPI است که در آن از میانگین تغییر بهای لیست بلندی از کالاها و خدمات استفاده می شود . این شاخص تغییر بهای مولفه هایی که بیشترین و کمترین تغییر قیمت را در دسته بندی های مخنلف در بازه زمانی مد نظر داشته اند را لحاظ نمی کند . به لحاظ آماری و ریاضی این نوع از محاسبه CPI به دلیل در نظر نگرفتن مولفه های پر نوسان تغییر قیمتی می تواند برای محاسبه روند تغییر نرخ تورم و مطالعه بنیادی آن مناسب باشد .

• Trimmed CPI ( شاخص بهای مصرف کننده تعدیل شده )

شاخص بهای مصرف کننده تعدیل شده نوعی از CPI است که در آن هر تغییر قیمتی بالاتر یا پایین تر از درصد مشخصی (مثلا 16 درصد ) را در دوره زمانی مورد مطالعه ، در نظر نمی گیرد و این امر فارق از اینکه شاخص تعدیل چیست ؟ کالا یا خدمات مربوطه در چه نوع دسته بندی گنجانده می شود انجام می پذیرد .

در نمودار شکل زیر نمودار مقایسه انواع CPI ماهیانه آمریکا آورده شده است :

نتیجه گیری

در این مقاله کوشش کردیم شاخص بهای مصرف کننده ، انواع آن و تاثیراتی که در بازار ارز می گذارد را توضیح دهیم .

فارق از اینکه در بازار فارکس تحلیل گر تکنیکال هستید یا فاندامنتال باید از شاخص های اقتصادی مهم و زمان اعلام آن ها مطلع باشید. CPI یکی از مهم ترین این شاخص هاست چرا که هم به صورت کوتاه مدت و هیجانی و هم به صورت بلند مدت و بنیادی در قیمت جفت ارزها تاثیر گذار است .

شاخص هم وزن چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

شاخص هم وزن چیست؟ برای پاسخ بهتر به این سوال باید به این موضوع اشاره کنیم که هنگام انتخاب سهام مناسب برای سرمایه‌گذاری، معمولا به مواردی از قبیل قیمت سهام، وضعیت بنیادی صنعت، صورت‌های مالی، وضعیت تکنیکال قیمت سهام و غیره توجه می‌کنیم. اما شاخص‌ها چشم‌اندازی از کلیت بازار در اختیارمان می‌گذارند که در بهترین حالت می‌توانند نشان‌دهنده روند کلی بازار باشند. مثلا اگر شاخص کل روندی نزولی داشته باشد، نشان‌دهنده این است که کلیت بازار گرفتار روند نزولی است و کسب سود در چنین بازاری دشوارتر از حالتی است که بازار در روند صعودی قرار گرفته است. بنابراین تحلیل شاخص‌های مختلف برای ارزیابی کلیت بازار می‌تواند چراغ راهی برای یافتن بهترین زمان برای ورود به بازار یا خروج از آن باشد.

ویژگی‌های شاخص هم وزن

اگر بخواهیم ویژگی‌های شاخص هم وزن را در قالب فهرست مرور کنیم، می‌توانیم فهرست مختصر زیر را در نظر داشته باشیم:

• روند و بازدهی شاخص هم وزن بر مبنای بازدهی اکثریت سهام بورسی است، نه تعداد کمی از شرکت‌های بزرگ و دارای ارزش بازار بالا
• در محاسبه شاخص هم وزن، همه شرکت‌ها وزن برابری دارند
• به‌طور کلی میزان نوسان شاخص هم‌وزن کمتر از نوسان شاخص کل است
• وقتی شاخص هم‌وزن در روند صعودی قرار می‌گیرد به این معناست که بیشتر شرکت‌های کوچک بازار سرمایه در روند صعودی قرار دارند

انواع شاخص هم وزن بورس

در حال حاضر برای بورس ایران شاخص‌های مختلفی تعریف شده است که از میان آن‌ها می‌توانیم به شاخص‌های مهم اشاره کنیم:

1. شاخص کل بورس
2. شاخص بازده نقدی و قیمت
3. شاخص صنعت و شاخص مالی
4. شاخص سهام آزاد شناور
5. شاخص بازار اول و بازار دوم بورس
6. شاخص ۵۰ شرکت برتر
7. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

شاخص کل هم‌وزن چیست؟

ممکن است این سوال پیش بیاید که پس شاخص هم وزن چه شد؟ شاخص هم وزن در واقع از دل شاخص کل بیرون می‌آید و به‌نوعی زیرمجموعه آن محسوب می‌شود.

«شاخص قیمت بورس اوراق بهادار تهران» یا «Tehran Exchange Price Index» که به اختصار «TEPIX» یا تپیکس نامیده می‌شود، در میان اهالی بازار سرمایه به شاخص کل معروف است. این شاخص نشان‌دهنده روند عمومی قیمت تمامی شرکت‌های بورسی است و در تعریف آن آمده است که «سطح تغییرات قیمت‌ها را نسبت به تاریخ مبدا» می‌سنجد. شاخص کل در یکم شهریور ۱۳۶۹ با عدد ۱۰۰ واحد معرفی شد و با فرازونشیب‌هایی اکنون در محدوده یک میلیون سیصد هزار واحد قرار دارد.

فرمول کلی محاسبه شاخص کل به این صورت است:

منظور از ارزش جاری همان ارزش بازار شرکت است که از حاصل‌ضرب تعداد سهام آن شرکت در قیمت هر برگه سهام آن به دست می‌آید. ارزش جاری کل بازار بورس هم از مجموع ارزش جاری یا ارزش بازار شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس به دست می‌آید.

نکته یک: شاخص کل بورس تهران قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس را شامل می‌شود و اگر نماد شرکتی به هر دلیلی (برگزاری مجمع، ابهام در اطلاعات ارائه شده و …) بسته باشد و در بازه‌ای سهام آن شرکت معامله نشود، قیمت آخرین معامله آن در محاسبه شاخص کل در نظر گرفته می‌شود.

نکته ۲: با توجه به فرمول محاسبه شاخص به این نکته پی می‌بریم که شاخص کل علاوه بر قیمت هر برگه سهم، از تعداد سهام منتشره شرکت‌ها هم اثر می‌گیرد. تعداد سهام منتشره شرکت‌ها بعد از هر مرحله افزایش سرمایه (از محل آورده نقدی)، تغییر می‌کند و در نتیجه باید در محاسبه شاخص تعدیلاتی صورت بگیرد. این تعدیلات در مخرج کسر فرمول محاسبه شاخص انجام می‌گیرد. بد نیست به این نکته هم اشاره کنیم که مواردی از قبیل پرداخت سود نقدی و افزایش از محد سود انباشته باعث تعدیل شاخص کل نمی‌شود.

نکته ۳: شاخص کل نمایندهٔ «میانگین» کل بازار است. مثلا اگر این شاخص از یک میلیون واحد به یک‌ونیم میلیون واحد برسد، به معنای این است که قیمت سهام شرکت‌های بورسی به‌طور میانگین پنجاه درصد رشد داشته است. اما این به آن معنا نیست که قیمت همهٔ شرکت‌ها دقیقا به این اندازه رشد کرده. مثلا ممکن است قیمت سهام شرکتی در این بازه پنجاه درصد افت کند، ولی قیمت سهام شرکت دیگری صد درصد رشد داشته باشد.

چرا به شاخص هموزن نیاز داریم؟

اگر در فرمول محاسبه شاخص کل دقت کنیم متوجه خواهیم شد که وزن شرکت‌ها در محاسبه این شاخص اثرگذار است. یعنی اگر شرکتی سرمایه بیشتری داشته باشد و تعداد سهام آن بیشتر باشد (شرکت‌های بزرگ)، تغییرات قیمت سهام این شرکت در مقایسه با تغییرات قیمت سهام شرکت‌های کوچک‌تر، تاثیر بیشتری بر شاخص کل خواهد گذاشت. همین مسئله این امکان را به وجود آورده است که با معاملاتی جهت‌دار و سوری شاخص کل را دستکاری کرد. هرچند مسئولان بازار سرمایه هیچ‌گاه چنین چیزی را رسما اعلام نمی‌کنند، اما بررسی معاملات در مقاطعی از بازار سرمایه چنین ظنی را تقویت می‌کند.

در هر صورت، منعکس نشدن تغییرات قیمت سهام شرکت‌های کوچک‌تر در شاخص کل این نیاز را پدید آورد که شاخص دیگری در کنار شاخص کل معرفی شود برای اینکه تغییرات قیمت این دسته از سهام را بهتر نمایندگی کند. به همین دلایل بود که در تاریخ پنجم اسفند ۱۳۹۳، مدیریت فناوری بورس تهران شاخص کل هم وزن را معرفی کرد و در دسترس فعالان بازار سرمایه گذاشت.

نکته مهم درمورد شاخص کل هم‌وزن این است که در این شاخص تمامی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس وزنی برابر دارند. به تعبیر دیگر، تغییرات قیمت سهام بزرگ‌ترین شرکت بورسی به اندازه تغییرات قیمت کوچک‌ترین شرکت‌های بورسی بر شاخص کل هم وزن تاثیر می‌گذارد. در نتیجه معاملات جهت‌دار تاثیری بر شاخص هم‌وزن ندارند و برای تغییر روند این شاخص باید روند کلیه سهام بورسی تغییر کند.

نکته: شاخص هم وزن با افزایش سرمایه شرکت‌ها تعدیل نمی‌شود و فقط اضافه شدن شرکت‌ها به بورس (یا حذف شدن بعضی شرکت‌ها) است که موجب تعدیل در شاخص هم‌وزن می‌شود. تقسیم سود نقدی هم باعث تعدیل در این شاخص می‌شود.

فرمول محاسبه شاخص هم وزن

برای محاسبه شاخص هم وزن از فرمولی استفاده می‌شود که در تصویر زیر دیده می‌شود. در این فرمول، ابتدا قیمت روز سهام تک‌تک شرکت‌های بورسی بر قیمت پایه آن‌ها تقسیم و در ضریب تعدیل مخصوص آن سهم ضرب می‌شود. سپس اعدادی که به دست آمده‌اند را جمع و بر تعداد کل شرکت‌های بورسی تقسیم می‌شود. در پایان عدد حاصل ضرب در عدد پایه شاخص می‌شود. در محاسبه شاخص هم‌وزن، مواردی از قبیل اثر ورود و خروج شرکت‌ها، افزایش سرمایه و غیره تعدیل می‌شود.

تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن چیست؟

همان‌طور که قبلا اشاره کردیم، فرمول محاسبه شاخص کل به گونه‌ای است که شرکت‌های بزرگ‌تر وزن بیشتری در این شاخص دارند و تاثیر بیشتری بر آن می‌گذارند. به بیان دیگر، شاخص کل بین سهم‌های بزرگ‌تر و کوچک‌تر به‌نوعی تمایز قایل می‌شود. اما در شاخص هم وزن شرکت‌ها وزن برابر دارند و تاثیرگذاری آن‌ها بر این شاخص یکسان است.

به‌طور کلی، روند شاخص هم‌وزن می‌تواند نشان دهد که کلیت بازار چه روندی داشته است. مثلا اگر این شاخص مثبت باشد، معنایش این است که بیشتر سهام بازار افزایش قیمت داشته‌اند و اگر منفی باشد، یعنی اینکه اکثر سهام شرکت‌های بورسی کاهش قیمت را تجربه کرده‌اند.

اگر بخواهیم این تفاوت را به زبان ساده‌تری توضیح بدهیم، باید بگوییم این امکان وجود دارد که با مثبت بودن چند نماد خاص، شاخص کل رشد کند، ولی قیمت اکثریت شرکت‌های بازار کاهش داشته باشد. اما این امکان وجود ندارد که با رشد قیمت تعداد محدودی از نمادهای بازار، شاخص هم وزن رشد داشته باشد.

به شاخص کل بیشتر توجه کنیم یا به شاخص هم وزن؟

پاسخ این پرسش بستگی به سبد سهام و استراتژی سرمایه‌گذاری معامله‌گر دارد. ممکن است معامله‌گری به این نتیجه برسد که در مقطعی از بازار، شرکت‌های بزرگ خریدار بیشتری دارند و پول‌های بزرگ تمایل دارند به این سهم‌ها وارد شوند. در چنین حالتی، معامله‌گر سبدی از سهم‌های بزرگ و متوسط بازار تشکیل می‌دهد و در نتیجه بهتر است روند شاخص کل را بیشتر زیر نظر بگیرد.

در حالت دیگر، معامله‌گر ممکن است به این نتیجه برسد که جریان پول در بازار خیلی قوی نیست و این پول هم بیشتر در سهم‌های کوچک فعالیت می‌کند. به تعبیر دیگر، پول فعال در بازار به اندازه‌ای نیست که سهم‌های بزرگ را تکان بدهد. در این حالت معامله‌گر سبدی از سهم‌های کوچک تشکیل می‌دهد و بهتر است روند شاخص هم‌وزن را بیشتر زیر نظر بگیرد.

مقدار شاخص کل و شاخص هم‌وزن را از کجا ببینیم؟

راحت‌ترین راه برای دیدن مقدار شاخص هم وزن و شاخص کل مراجعه به سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران یا همان tsetmc.com است. در قسمت بالای این سایت می‌توانید تعدادی از شاخص‌های اصلی بورس را به صورت لحظه‌ای دنبال کنید. در این قسمت شاخص کل با همان عبارت «شاخص کل» و شاخص هم‌وزن با عبارت «شاخص کل (هم‌وزن)» مشخص شده است. در این قسمت علاوه بر مقدار لحظه‌ای شاخص‌ها، می‌توانید ملاحظه کنید که شاخص مورد نظرتان چقدر تغییر داشته و این تغییر چه درصدی از مقدار کل آن شاخص بوده است.

منظور از ظرفیت مجاز پیمانکاری در هر رشته چیست؟

از آنجایی که دستگاه­های مناقصه گزار جهت دعوت از پیمانکاران، ظرفیت مجاز پیمانکاران را در نظر گرفته و سپس مجوز شرکت در مناقصه را برای آنان صادر می­نمایند، لذا بحث پیرامون این مطلب و آشنایی با مفهوم ظرفیت مجاز پیمانکاری برای هر رشته برای پیمانکاران بیش از پیش ضروری می­نماید. در این نوشتار ظرفیت مجاز پیمانکاری برای هر رشته و نیز ضریب متوسط افزایش وزنی که در سال ۹۸ اعلام شده به تفصیل بیان خواهد شد.

منظور از ظرفیت مجاز پیمانکاری در هر رشته چیست؟

به حداکثر کارهایی که یک پیمانکار حق دارد در طول یکسال از لحاظ تعداد و ارزش ریالی انجام دهد، ظرفیت مجاز پیمانکاری گفته می­شود. به عبارت بهتر مفهوم ظرفیت مجاز پیمانکاری مشخص کننده­ی تعداد طرح­ها و پروژه­هایی است که یک پیمانکار در یک رشته معین و با یک رتبه یا گرید مشخص قادر به انجام آن در طول یک سال است و نیز ظرفیت مجاز پیمانکاری مشخص کننده­ی بیشترین شاخص تعدیل چیست ؟ میزان ارزش ریالی این طرح­ها و پروژه­هاست.

لازم به ذکر است هر ساله سازمان معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری آیین نامه مربوط به ظرفیت مجاز قراردادهای پیمانکاران را تدوین و ابلاغ می­نماید. لذا مناقصه گزارها و پیمانکاران می­توانند با مراجعه به سامانه ساجار یا ساجات از آخرین تغییرات شرکت و نیز از ابلاغیه­های جدید مطلع شوند. چنانچه در این زمینه ابلاغیه جدیدی در این سامانه قرار نگیرد، ظرفیت مجاز پیمانکاری در هر رشته بر اساس آخرین ابلاغیه محاسبه خواهد شد.

عوامل موثر بر ظرفیت مجاز پیمانکاری چیست؟

طبق آخرین ابلاغیه­ای که از سوی سازمان معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی شاخص تعدیل چیست ؟ ریاست جمهوری صادر شده است می­توان بیان کرد که رشته پیمانکاری و رتبه یا گرید پیمانکار از جمله عوامل موثر بر تعیین ظرفیت مجاز قراردادهای پیمانکاری هستند. بنابراین به هر کدام از پیمانکارانی که در رشته­های مختلفی همچون صنعت و معدن، کشاورزی، ارتباطات، نفت و گاز، آب، راه و ترابری، نیرو، مرمت آثار باستانی، ابنیه و ساختمان، تأسیسات و تجهیزات، کاوش­های زمینی و … فعالیت می­نمایند، ضریبی با عنوان “ضریب حداکثر مبلغ و ظرفیت” در هر رشته تعلق می­گیرد. ضریب حداکثر مبلغ و ظرفیت برای رشته­های مختلف در جدول زیر بیان شده است:

رشته	نفت و گاز	ابنیه و ساختمان	آب	راه و ترابری	صنعت و معدن	نیرو	تأسیسات و تجهیزات	کاوش­های زمینی	ارتباطات	کشاورزی	مرمت آثار باستانی
ضریب حداکثر مبلغ و ظرفیت	۱۵	۱۰	۱۵	۱۵	۱۵	۱۵	۷	۴	۷	۴	۴

همانطور که پیشتر نیز بیان شد از دیگر عوامل موثر بر ظرفیت مجاز پیمانکاری رتبه یا گرید پیمانکار است. رتبه بندی پیمانکاران جهت انجام فعالیت­های پیمانکاری و به منظور احراز صلاحیت پیمانکارانی که قصد دارند پروژه­هایی را انجام دهند که تمام و یا بخشی از منابع مالی آنها از طریق بودجه عمومی دولت تأمین می­شود و یا پروژه­هایی که اجرای آنها در داخل یا خارج از کشور و یا تأمین مالی آنها نیازمند تضمین و یا تسهیلات دولتی است، انجام می­شود.

پیمانکاران در این رتبه بندی در ۵ گرید جای می­گیرند:

• پیمانکاران با رتبه یک که دارای بیشترین توان و ظرفیت هستند.
• پیمانکاران رتبه ۲
• پیمانکاران رتبه ۳
• پیمانکاران رتبه ۴
• و پیمانکاران با رتبه ۵ که دارای کمترین توان و ظرفیت هستند.

همانطور که در بالا مشخص است هر چقدر گرید یا رتبه پیمانکار ارتقا یابد، ظرفیت مجاز پیمانکاری افزایش خواهد یافت. ضریب و تعداد کار مجاز برای هر رتبه یا گرید در جدول زیر بیان شده است:

رتبه یا گرید	تعداد کار مجاز	ضریب
رتبه یا گرید ۱	۴	۹۱۰
رتبه یا گرید ۲	۳	۴۵۵
رتبه یا گرید ۳	۳	۲۲۸
رتبه یا گرید ۴	۳	۱۱۴
رتبه یا گرید ۵	۳	۴۰

هر چند که طبق این جدول تعداد کار مجاز برای شرکت­های پیمانکاری با رتبه­های مختلف مشخص شده است اما طبق آیین نامه­ای که در سال ۹۵ جهت محاسبه سقف ارزش ریالی قراردادهای پیمانکاری ابلاغ شده است می­توان برای محاسبه آن از فرمول زیر استفاده کرد:

سقف ارزش قراردادهای پیمانکاران برابر است با ضریب حداکثر مبلغ و ظرفیت در هر رشته ضربدر ضریب هر رتبه ضربدر ضریب متوسط افزایش وزنی بر اساس شاخص­های تعدیل سالانه ضربدر ۱۳۹

لازم به ذکر است ضریب متوسط افزایش وزنی پس از ابلاغ شاخص­های تعدیل و به صورت سالانه محاسبه می­شود. بنابراین برای محاسبه سقف ارزش قراردادهای پیمانکاران در هر سال باید ضریب متوسط افزایش وزنی همان سال را در فرمول بالا قرار داد. به طور مثال چنانچه بخواهیم سقف ارزش قراردادهای پیمانکاران را در سال ۹۸ حساب کنیم باید ضریب متوسط افزایش وزنی سال ۹۸ را در فرمول قرار دهیم. در این فرمول بقیه پارامترها به طور کامل مشخص هستند ضریب حداکثر مبلغ و ظرفیت هر رشته که در جدول اول بیان شد و ضریب هر رتبه یا گرید که در جدول دوم بیان شد. حال با جایگذاری تمامی این پارامترها در فرمول ذکر شده می­توان ظرفیت مجاز قراردادهای پیمانکاران را از لحاظ سقف ارزش ریالی پروژه­های آنان محاسبه کرد.