اصول قانون عرضه و تقاضا

در چند سال اخیر تعیین نرخ سود بانکی به یکی از چالش های سیستم بانکی تبدیل شده است. اگرچه در دو سال اخیر نرخ سود بانکی بدون توجه به عوامل اقتصادی و به شیوه دستوری کاهش یافته است اما مقاومت بانک مرکزی برای کاهش یا حتی تعیین نرخ سود و اجرای سیاست های انقباضی نشان از واقعیت بحران یا وضعیت حساس در سیستم پولی کشور دارد که نشانگر مشکلات عمیق و اساسی در این حوزه از اقتصاد است. این امر نشان می دهد که قاطعیت برای حل بحران و رسیدن به یک نقطه باثبات بسیار لازم است.

جلوگیری از کاهش دستوری نرخ سود اقدامی کاملا صحیح و منطقی و مسوولانه است اما معلوم نیست تا چه حد قابل اجرا و عملی خواهد بود.

از نظر بسیاری از کارشناسان اقتصادی، رسیدن به این نقطه که بانک مرکزی و بانک ها ناچار شوند به تعیین نرخ سود در شرایطی غیردستوری بپردازند قابل پیش بینی بود زیرا تعیین نرخ کم تر از نقطه تعادلی عرضه و تقاضا باعث اتلاف ناگزیر منابع و زیان خواهد شد. تعیین نرخ سود بانکی یکی از متغیرهای کلیدی و اساسی اقتصاد است و ارتباط این شاخص اساسی با میزان پس انداز ملی، سرمایه گذاری، میزان توان جذب منابع بانک ها، ارایه تسهیلات، رشد صنعتی و بخش های مختلف تولید، کنترل نقدینگی، تورم، اشتغال، رونق و رکود اقتصادی و. باعث شده که تعیین نرخ سود بانکی در همه کشورهای جهان و به خصوص اقتصادهای پیشرفته از حساسیت ویژه ای برخوردار باشد .

نرخ سود بانکی در شرایط عرضه و تقاضا در نقطه ای به تعادل می رسد که متناسب با نرخ تورم باشد و برای پس اندازکنندگان، انگیزه سپردن پول به بانک ها را تقویت کند و از طرف دیگر تسهیلات بانکی با نرخی به وام گیرندگان ارایه نشود، که باعث ایجاد صف و رانت و فرصت های ویژه نشود بلکه در شرایطی رقابتی و منطقی و با نرخ سود بانکی متناسب با نرخ تورم، این امکان برای همه متقاضیان وجود داشته باشد که بتوانند متقاضی دریافت وام باشند.

در غیر این صورت و در شرایط تعیین دستوری نرخ سود بانکی، تقاضا برای دریافت تسهیلات بیش از منابع بانک ها خواهد بود و این موضوع هم صف طویل متقاضیان را ایجاد می کند و هم ممکن است به فرصت ها و رانت هایی برای دریافت وام منجر شود. از این رو اقتصاددانان بزرگ جهان توصیه می کنند که نرخ سود بانکی باید از طریق نهاد عرضه و تقاضا و سازوکار قیمت ها و به شکل غیردستوری و در شرایط طبیعی عرضه و تقاضا تعیین شود تا نرخ سود بانکی به گونه ای مشخص شود که تعادل نسبی را در حجم پول، نقدینگی، تسهیلات بانکی، پس اندازها و . ایجاد کند.

سازوکار طبیعی عرضه و تقاضا برای تعیین نرخ سود بانکی تا حدی اهمیت دارد که اقتصاددانان، دولت ها را به کنترل حجم پول از طریق انضباط مالی و پولی و حجم بودجه و میزان مالیات ها توصیه می کنند و معتقدند باید از دستکاری قیمت ها و نرخ ها و نظام عرضه و تقاضا پرهیز کنیم. در اقتصاد ایران نیز که دولت حضوری گسترده در اقتصاد دارد ضروری است بیش از اقتصادهای دیگر به اصلاح نظام قیمت ها و احترام به نظام عرضه و تقاضا و پرهیز از تعیین دستوری قیمت ها و نرخ ها توجه شود تا کارایی مورد انتظار حاصل شود.

اصول بنیادی عرضه و تقاضا

مدل عرضه و تقاضا در واقع برای بازار رقابتی تنظیم شده است که در آن هیچ یک از خریداران و فروشندگان نمی‏توانند اثر زیادی بر روی قیمت بگذارند ،و قیمت به صورت یک داده است.مقدار تولید محصول توسط تولیدکننده و مقدار تقاضا توسط مصرف‏کننده ٬ وابسته به قیمت محصول در بازار است.قانون عرضه می‏گوید که در ثابت بودن سایر شرایط مقدار عرضه وابسته به قیمت است و در قیمت بالاتر عرضه بیشتر و در قیمت پایینتر عرضه کمتر خواهد بود.و قانون تقاضا نیز می‏گوید با ثابت بودن سایر عوامل در قیمت‏های بالا تقاضا کمتر و در قیمت‏های پایین تقاضا بیشتر خواهد بود.

در بازار رقابتی قیمت تعادلی و مقدار تعادلی یک کالا با عرضه و تقاضای بازار برای آن کالا تعیین می‏شود.قیمت تعادلی یک کالا دقیقا برابر با قیمتی است که مصرف‏کنندگان مقدار کالایی را که حاضرند در یک دوره زمانی خاص بخرند برابر با مقداری است که تولیدکنندگان آن کالا حاضرند عرضه کنند.در قیمت‏های بالاتر کمبود تقاضا باعث می‌گردد و باعث مازاد عرضه می‏شود.این اضافه عرضه به قیمت فشار می‏آورد و باعث می‏شود که قیمت دوباره به سطح تعادلی بازگردد.در قیمت‏های پایین‏تر نیز٬مقدار تقاضا از مقدار عرضه بیشتر می‏شود و باعث مازاد تقاضا می‏شود.این مازاد تقاضا باعث افزایش قیمت و در نتیجه بازگشت قیمت به اندازه قبل خود (قیمت تعادلی)می‏شود.پس از اینکه قیمت به تعادل رسید٬این قیمت میل به استمرار و باقی ماندن دارد.

معرفی کامل عرضه و تقاضا به همراه جزئیات تحلیل آن

هنگام فعالیت در هر بازاری، با دو واژه ی عرضه و تقاضا به دفعات مواجه می شوید. اما واقعا عرضه و تقاضا به چه معناست و چه کاربردهایی دارد؟ با وجود اینکه مفهوم آن ممکن است خیلی ساده به نظر بیاید، اما عرضه و تقاضا در واقع یک تئوری در علم اقتصاد است که تغییرات قیمت را در یک بازار رقابتی توضیح می‌دهد. در این مقاله اندکی با این مفهوم آشنا خواهیم شد.

رقابت در بازار چیست؟

در همه ی بازارها رقابت بین فروشندگان و خریداران در جریان است. فروشندگان اهداف و منافع خود را دنبال می‌کنند و به دنبال افزایش سود هستند. خریداران هم همیشه به دنبال قیمت مناسب و کمترین قیمت در بازار می‌باشند.

تقاضا چیست؟

مقدار کالا و خدماتی که تقاضا کنندگان درخواست می‌کنند را تقاضا می‌نامیم.

قانون تقاضا

در صورت برابر بودن سایر عوامل، هرچه قیمت یک کالا بالاتر باشد، تقاضای کمتری برای آن کالا وجود خواهد داشت. این قانون ساده اما کاربردی، قانون تقاضا نام دارد.

تابع و نمودار تقاضا چیست؟

بر اساس قانون تقاضا، می‌توان تابع تقاضا را تعریف کرد. این تابع بیان می کند که قیمت و تقاضا با هم ارتباط عکس دارند، یعنی هرچه قیمت بالاتر باشد، تقاضا کمتر است و هرچه قیمت کمتر باشد تقاضا بیشتر است.

تابع تقاضا را وقتی با همین فرضیات رسم کنیم، به نمودار یا منحنی تقاضا (شکل پایین) می‌رسیم.

در نمودار مشاهده می‌کنید که هرچه قیمت کمتر باشد، مقدار تقاضا بیشتر است و هرچه قیمت افزایش پیدا کند مقدار تقاضا کم می‌شود.

تقاضا به چه چیزهایی بستگی دارد؟

علاوه بر قیمت که مهمترین علت تغییر در تقاضا است، کیفیت محصول، در دسترس بودن آن، محصولات جایگزین، میزان تبلیغات برای کالا، پاسخگویی و خدمات پس از فروش و نوسانات قیمتی محصول و . هم بر میزان تقاضا تاثیرگذار است.

عرضه چیست؟

عرضه، جریان کالا یا خدماتی است که برای پاسخ به تقاضا ایجاد می‌شود. می‌توان گفت عرضه مقدار کالا یا خدماتی است که تولیدکنندگان حاضرند در قیمت‌های مختلف در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهند.

قانون عرضه

قانون عرضه می‌گوید در صورت برابر بودن سایر عوامل، هرچه قیمت یک کالا بیشتر باشد، عرضه آن بیشتر می‌شود.

تابع عرضه و نمودار عرضه چیست؟

تابع عرضه که از قانون عرضه گرفته شده است، بیان می کند که قیمت و عرضه رابطه مستقیم باهم دارند. یعنی هرچه قیمت بالاتر باشد، عرضه هم بیشتر می‌شود.

این تابع را می‌توان در نمودار یا منحنی عرضه (شکل پایین) رسم کرد.

عرضه به چه چیزهایی بستگی دارد؟

علاوه بر قیمت، زمان، فاکتور تاثیرگذاری بر عرضه است. تامین کنندگان کالا باید به تغییرات قیمت واکنش نشان دهند که این نشان دهنده تاثیر زمان بر عرضه است اما مدت زمان بالا بودن قیمت و تقاضا اهمیت بالایی دارد. فرض کنید که با انتشار ویروس کرونا تقاضا برای محصولات بهداشتی مثل ماسک، دستکش اصول قانون عرضه و تقاضا و ضدعفونی کننده و قیمت آن‌ها بالا برود. تولیدکنندگان به راحتی با افزایش ظرفیت خط تولید خودشان می‌توانند این نیاز و تقاضا را برطرف کنند. اما اگر این ویروس برای مدت طولانی زندگی افراد را تحت تاثیر قرار دهد، پیشبینی می‌شود تغییرات در تقاضا و قیمت به شکل طولانی مدت باشد. در نتیجه تولیدکنندگان باید با تغییرات زیرساختی و تجهیزاتی، پاسخگوی تقاضای طولانی مدت باشند.

علاوه بر فاکتور زمان و قیمت، ظرفیت تولید، هزینه‌های تولید (حقوق کارکنان، خرید مواد اولیه و. )، تعداد رقبا، رقابت در بازار و نوع محصول تولیدی بر عرضه تاثیرگذار است.

عرضه و تقاضا چه ارتباطی به هم دارند؟

فرض کنید، یک شرکت جدید در زمینه تولید خودرو در کشور تاسیس شود. این شرکت با مطالعه بازار هدف خود، برنامه‌ریزی برای تولید 000 10 دستگاه در سال را به قیمت 000 000 100 تومان انجام می‌دهد. باتوجه کیفیت مناسب محصولات شرکت، تقاضا برای خرید این اتومبیل‌ها افزایش می‌یابد و 000 30 نفر درخواست خرید این 000 10 عدد دستگاه را دارند. حال بر اساس تابع تقاضا، با بالا رفتن تقاضا قیمت نیز افزایش می‌یابد. حالا بر اساس تابع عرضه با بالا رفتن قیمت، عرضه هم افزایش می‌یابد.

در مقابل هم اگر تقاضا برای این خودروها کمتر از عرضه باشد، قیمت کاهش می‌یابد. اکنون تقاضا با کاهش قیمت، بالا می‌رود.

تعادل در عرضه و تقاضا چیست؟

برابر بودن میزان عرضه و تقاضا به معنی برخورد دو خط در نموار عرضه و تقاضا (شکل پایین) است. به این نقطه تعادل می‌گوییم. چون مقدار کالاهای عرضه شده دقیقا با مقدار کالای مورد تقاضا برابر است. در این نقطه به اصطلاح می‌گوییم تخصیص کالا در کارآمدترین حالت خود قرار دارد.

مقدار Q را مقدار تعادلی و قیمت P را قیمت تعادلی می‌گوییم.

تعادل در اقتصاد یک آرزو است و فقط در تئوری قابل دستیابی است. یعنی احتمالا هیچ‌گاه به این نقطه در اقتصاد نخواهیم رسید.

عدم تعادل در عرضه و تقاضا به چه چیزی منتهی می‌شود؟

• مازاد عرضه

اگر قیمت بالاتر از قیمت تعادلی باشد. مازاد عرضه اتفاق می‌افتد و به اصطلاح بازار با ناکارآمدی مواجه می‌شود.

در نمودار زیر مازاد عرضه رسم شده است. عرضه در قیمت و مقدار P1 و Q2 انجام می‌شود و تقاضا در همان قیمت با مقدار Q1 انجام می‌شود. اختلاف دو مقدار Q2 ,Q1 میزان مازاد عرضه است.

مازاد عرضه یعنی اینکه تولیدکنندگان درحال تولید کالای بیشتری نسبت به تقاضای بازار هستند و طرف تقاضای بازار به علت قیمت بالا خواهان خرید محصول نیستند.

وقتی قیمتی کمتر از قیمت تعادلی تعیین شود، مازاد تقاضا به وجود می‌آید. چون قیمت کم است، تقاضا زیاد است اما میزان تولید و عرضه محصول پایین است. بنابراین بالا بودن تقاضا باعث کمبود کالا خواهد شد و قیمت محصول را بالا خواهد برد.

انتقال و حرکت چیست؟

حرکت:

در نمودار تقاضا، حرکت یعنی تغییر قیمت یا تعداد تقاضا از یک نقطه به نقطه دیگر. حرکت در نمودار تقاضا نشان دهنده تقاضای پایدار است، یعنی با تغییر قیمت کالا، تقاضا نیز تغییر کند و رابطه‌ی آن‌ها خراب نشود.

در نمودار عرضه، حرکت در طول منحنی عرضه یعنی رابطه عرضه پایدار است. پس حرکت در این نمودار هم یعنی رابطه عرضه و قیمت با تغییر قیمت ثابت بماند. مثلا وقتی قیمت دوبرابر می‌شود، عرضه هم دو برابر شود.

انتقال:

انتقال در منحنی، یعنی با ثابت ماندن قیمت، میزان عرضه یا تقاضا کم و زیاد شود. انتقال برعکس حرکت که به معنی ثابت ماندن نوع رابطه بین قیمت و عرضه یا تقاضا بود، به معنی تغییر کردن رابطه بین قیمت و عرضه یا تقاضا است.

گفتیم عرضه و تقاضا می‌تواند تحت تاثیر عوامل دیگری به جز قیمت باشد. انتقال در نمودار عرضه و یا تقاضا هنگامی اتفاق می‌افتد که عرضه و تقاضا به وسیله عوامل دیگری به جز قیمت تغییر کند.

به طور کلی در انتقال ما شاهد یک نمودار جدید هستیم یعنی شرایط به طور کلی تغییر کرده است. ولی در حرکت، صرفا طول نمودار تغییر می‌کند.

عرضه و تقاضا چگونه باعث ایجاد یک قیمت تعادلی می‌شود؟

گفتیم قیمت تعادلی، قیمتی است که در آن تولید کننده می‌تواند همه محصولاتش را بفروشد و خریدار می‌تواند همه محصولانی که می‌خواهد را بخرد.

حال مثلا وقتی یک شرکت تعداد 000 000 3 عدد از یک کالا را تولید می‌کند و به دلیل قیمت آن کالا فقط 000 500 1 عدد از آن را می فروشد، باید قیمت را پایین‌تر بیاورد تا باقی کالای تولیدی هم فروخته شود. با کاهش قیمت، تقاضای خرید آن محصول بالاتر می‌رود تا جایی که مثلا تنها 000 10 عدد از آن کالا باقی بماند. چون عرضه کم شده و تقاضای خرید بالاست، قیمت بالا می‌رود. در انتها فروشنده و خریدار به یک قیمت تعادلی خواهند رسید که دو طرف معامله راضی هستند.

قانون عرضه و تقاضا بر چه چیزهایی تاثیر گذار است؟

به جز قیمت کالا یا خدمات، این قانون بر سایر فعالیت‌های اقتصادی هم تاثیر گذار است. مثلا در یک شهر وقتی تعداد گچ‌کاران ماهر کم‌تر از تعداد ساختمان‌های در حال ساخت است (یعنی تقاضا بیشتر از عرضه است)، پس کارفرمایان ناچارند که حقوق پرداختی خود را افزایش دهند.

این مثال‌ها یکی از تاثیرات این قانون در اقتصاد را نشان می‌دهد و به طور کلی شما همیشه می‌توانید تاثیر این قانون را در اطراف خود لمس کنید.

عرضه و تقاضا در بورس اوراق بهادار چه تاثیری می‌گذارد؟

عرضه در بورس، توسط سهامداران یک سهام که می‌خواهند آن را با قیمت‌های مختلف بفروشند مشخص می‌شود و تقاضا را خریداران آن سهم که می‌خواهند آن را با قیمت‌های مختلف بخرند، مشخص می‌کنند.

طبیعتا در هنگام فروش یک نفر خواهان بیشترین قیمت ممکن است. در خرید هم، خریدار می‌خواهد به کمترین قیمت ممکن آن کالا را تهیه کند. پس هرچه قیمت یک سهم بالاتر برود، عرضه آن بیشتر می‌شود و هرچه قیمت یک سهم پایین‌تر بیاید، تقاضا برای خرید آن بیشتر می‌شود.

وقتی قیمت یک سهم بالا می‌رود، سهامداران سهم خود را می‌فروشند که باعث افزایش عرضه می‌شود. افزایش عرضه باعث کاهش قیمت سهم می‌شود که در نتیجه کاهش قیمت باعث افزایش تقاضا می‌شود. این چرخه عرضه و تقاضا باعث تغییرات قیمت در بازارهای مالی مختلف از جمله بورس شود. می‌توان گفت یکی از دلایل اصلی تغییر قیمت در بازار سرمایه، همین اصل عرضه و تقاضا است.

جمع بندی

در این مقاله با مفاهیم مربوط به عرضه و تقاضا آشنا شدیم. عرضه و تقاضا در همه ی بازارهای مالی و حتی در زندگی عادی نیز وجود دارد. در بورس نیز عامل اصلی تغییر قیمت سهام، همین قوانین عرضه و تقاضا می باشد.

۴- عرضه و تقاضا در اقتصاد بازار آزاد

آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده اید که نقش بازارها در زندگی ما چیست؟ اینکه محصولات مورد نیاز ما از کجا می آیند و چگونه تولید می‌شوند، موضوع مهمی است اما نقش بازار اصول قانون عرضه و تقاضا نیز در این بین کم اهمیت نیست. بازار در زندگی ما و رفع نیازهای ما نقش مهمی دارد اما سیستم بازار چطور کار می‌کند؟ چه عواملی بر این سیستم اثر می‌گذارد؟ در این ویدئو و مقاله می‌خواهیم در مورد بازار، چگونگی تولید و پخش محصولات و عرضه و تقاضا در اقتصاد صحبت کنیم.

برای مطالعه‌ی بیشتر پیرامون سایر مفاهیم اقتصادی به دوره‌ی آموزشی اقتصاد آکادمی دانایان رجوع کنید.

بازار و مفهوم مبادله‌ی اختیاری در بحث عرضه و اصول قانون عرضه و تقاضا تقاضا در اقتصاد

بازار جایی است که خریدار و فروشنده به اختیار خود، برای خریدوفروش کالا و خدمات در آن حضور دارند. نکته‌ی مهم و اصلی درباره‌ی بازار، همین مفهوم مبادله‌ی اختیاری است. یعنی خریدار و فروشنده به میل و خواسته‌ی خود، تصمیم به انجام معامله می‌گیرند. برای فروشنده، ارزش هزینه‌ای که بابت فروش کالا می‌گیرد از خود کالا مهم‌تر است و برای خریدار، ارزش کالایی که خریداری کرده است از هزینه‌ای که پرداخت کرده اهمیت بیشتری دارد. این یک معامله‌ی دو سر برد اختیاری است که هم فروشنده و هم خریدار به آنچه می‌خواستند رسیده‌اند. در بازار همیشه همین اتفاق می‌افتد و هر شخصی به ارزش کار خود فکر می‌کند. به عنوان مثال صاحب یک مغازه، به صندوقدار مغازه‌اش حقوق می‌دهد و ارزش خدماتی که صندوقدار برای مغازه‌دار انجام می‌دهد، بیشتر از مبلغی است که بابت حقوق به او پرداخت می‌شود. این موضوع تا بالاترین زنجیره‌ی تولید ادامه پیدا می‌کند و ارزش کاری که هرشخص انجام می‌دهد، برایش از همه چیز مهم‌تر است. بازارها همه‌جا هستند و بیشتر آن‌ها هم بر اساس مبادله‌ی اختیاری پیش می‌روند.

توجه به میزان کارایی و سیگنال قیمت در بازار

موضوع مهمی که مردم نادیده می‌گیرند، میزان کارایی سیستم بازار آزاد و مبادله‌ی اختیاری است. بازارهای رقابتی ثابت کردند که در توزیع و اختصاص منابع نامحدود برای استفاده، بسیار کارآمد هستند. برای مثال اگر کشاورزی مقدار زیادی توت‌فرنگی تولید کند، قیمت آن پایین می‌آید تا بتواند تمام آن‌ها را بفروشد. قیمت پایین یعنی سود کمتر برای کشاورز؛ درنتیجه، کشاورز انگیزه می‌گیرد تا محصول دیگری مانند کاهو تولید کند. همچنین اگر کشاورز به‌اندازه‌ی کافی توت‌فرنگی تولید نکند، خریداران قیمت را بالا می‌برند و کشاورزان هم تولید را بیشتر می‌کنند که باعث پایین آمدن قیمت می‌شود. اقتصاددان‌ها به اطلاعاتی که بازارها به وجود می‌آوردند تا توزیع منابع را راهنمایی کنند، سیگنال قیمت می‌گویند. بازارها از تولید محصولات باکیفیت بالا استقبال می‌کنند؛ به عنوان نمونه، در مثال توت فرنگی‌ها اگر توت‌فرنگی‌هایی که کشاورز تولید می‌کند قهوه‌ای و بی‌کیفیت باشند، هیچ‌کس آن‌ها را نمی‌خرد و اگر تراکتور کشاورز بی‌کیفیت باشد به او می‌گویند که تراکتور دیگری تهیه کند. نتیجه‌ی مبادله‌ی اختیاری این است که وضعیت فروشنده در صورتی بهتر می‌شود که با ارائه‌ی محصولاتش، خریدار در وضعیت بهتری قرار بگیرد. معمولاً از شرکت‌های بزرگ به‌خوبی یاد نمی‌شود و این‌طور به نظر می‌آید که آن‌ها از خریداران سوءاستفاده می‌کنند. اما اگر بازارها شفاف باشند و خریداران آزادانه انتخاب کنند، مشاغل به‌سختی می‌توانند سو استفاده کنند.

نمودار عرضه و تقاضا در اقتصاد و تشریح آن

نمودار عرضه (Supply) و تقاضا (Demand)

برای بررسی اینکه قیمت محصولات از کجا می‌آید و چه کسی روی آن‌ها قیمت می‌گذارد، باید به سراغ نمودار عرضه و تقاضا در اقتصاد برویم. محور y نمایانگر قیمت محصول و محور x نشان‌دهنده‌ی تعداد محصول است. ابتدا با واکنش خریداران به تغییر قیمت شروع می‌کنیم؛ اگر قیمت محصول موردنظر افزایش پیدا کند، تعدادی از خریداران به سراغ خرید محصول دیگری می‌روند و یا خرید نمی‌کنند. اگر قیمت محصول موردنظر کاهش پیدا کند، خریداران از آن محصول بیشتر استقبال و خرید می‌کنند. همچنین زمانی که قیمت بالا برود، مردم کمتر برای خرید آن کالا اقدام می‌کنند و وقتی قیمت پایین بیاید بیشتر از آن می‌خرند. این همان قانون تقاضا است که به‌وسیله‌ی منحنی تقاضا در اقتصاد با شیب منفی نشان داده می‌شود. حال بیاییم از دید فروشندگان بررسی کنیم. اگر قیمت محصول بالا برود، فروشنده و یا تولیدکننده، سود بیشتری می‌کند؛ درنتیجه، انگیزه پیدا می‌کند تا محصول بیشتری تولید کند. به همین صورت اگر قیمت محصول پایین بیاید، تولیدش را کمتر می‌کند. این همان قانون عرضه است که در نمودار با شیب مثبت نشان داده می‌شود.

اصطلاحات مهم در عرضه و تقاضا در اقتصاد

اگر قیمت کالایی بالا رفته باشد، تولیدکننده بیشتر تولید می‌کند و درنتیجه‌ی آن، خریدار کمتر خرید می‌کند. به این عدم تطابق، مازاد یا Surplus می‌گویند. اگر قیمت پایین بیاید، خریدار از آن کالا تعداد زیادی می‌خرد؛ در نتیجه، تولیدکننده تعداد تولیداتش را کم می‌کند و دوباره عدم تطابق به وجود می‌آید. اما این بار به این عدم تطابق، کمبود یا Shortage می‌گویند. تنها یک نقطه است که باعث می‌شود تقاضای خریدار و عرضه‌ی تولیدکننده یکسان شود که به قیمت آن نقطه، قیمت تعادلی و به تعداد آن تعداد تعادلی می‌گویند.

عوامل مؤثر بر عرضه در اقتصاد

هزینه‌های تولید از جمله مواردی است که می‌تواند عرضه‌ را تحت تاثیر قرار دهد. اگر مواد اولیه کمیاب یا گران شود، قیمت محصول تولیدشده هم بالا می‌رود. در صورتی که بتوان قیمت نهایی محصول را بالا نگه داشت، عرضه افزایش پیدا می‌کند اما اگر این اتفاق نیفتد و قیمت تولید بیشتر از قیمت فروش باشد، عرضه کاهش می‌یابد. درحالی که، اگر مواد اولیه باقیمت مناسب در دسترس باشد، تولیدکنندگان به‌راحتی می‌توانند محصولات خود را تولید و عرضه کنند. همانطور که می‌دانید، باید در بازار یک مزیت رقابتی ایجاد کرد تا محصول شما مورد اقبال عمومی قرار بگیرد. این مزیت می‌تواند کم بودن قیمت‌ها نسبت به رقبا باشد. رقبای شرکت‌ها می‌توانند با تولید محصولات مشابه اما با قیمت کمتر، مشتری‌های دیگر شرکت‌ها را جذب کنند؛ درنتیجه، آن‌ها سود می‌کنند و بیشتر تولید و عرضه می‌کنند و شرکتی که محصولاتش گران‌تر است، سود کمتری می‌برد و کمتر تولید و عرضه می‌کند.

عوامل مؤثر بر تقاضا در اقتصاد

یکی از عوامل موثر بر تقاضا در اقتصاد، درآمد خریدار است. زمانی که خریدار قدرت خرید بالایی دارد، می‌تواند کالاهای بیشتری تهیه کند و این اتفاق بر تقاضای کالا تأثیر می‌گذارد. علاوه بر این، خریدارانی که درآمد بالایی دارند، برای تهیه‌ی کالاهای باکیفیت اقدام می‌کنند و این موضوع نیز بر کیفیت محصولات، تأثیرگذار است. مورد دیگر این است که اگر خریدار متوجه شود کالایی ممکن است کمیاب یا گران شود، تعداد بیشتری از آن را خریداری می‌کند و این باعث می‌شود که تقاضا برای کالای موردنظر بالا برود. تغییر سلایق مردم هم یکی دیگر از موارد موثر بر تقاضا است. زمانی که کالایی با ساختاری تازه و بر پایه‌ی مد روز تولید می‌شود، خریداران به سمت آن جذب‌شده و تعداد مشتریان کالای محبوب بالا می‌رود که این همان افزایش تقاضاست. همچنین اگر کالایی در ابتدا باکیفیت بالا تولید می‌شده است اما حالا بی‌کیفیت تولید می‌شود، مشتری‌های ثابت خود را از دست می‌دهد و تقاضا برای آن پایین می‌آید.

عوامل مؤثر بر نوسان قیمت در بازار براساس عرضه و تقاضا

قیمت محصولات همیشه ثابت نیست و گاهی به دلایل مختلف نوسان دارد. برای مثال ممکن است قیمت توت‌فرنگی‌های ارگانیک یا قیمت توت‌فرنگی که در فروشگاه‌های گران‌قیمت فروخته می‌شود، بیشتر از توت‌فرنگی‌های دیگر باشد. همچنین فشارهای خارجی و تغییرات آب و هوا می‌توانند روی قیمت کالاها اثر بگذارند و نمودار عرضه و تقاضا را حرکت دهند. به عنوان مثال رشد توت‌فرنگی‌هایی که عنوان کردیم، در هوای سرد سخت‌تر است و این اتفاق باعث می‌شود نمودار عرضه به سمت چپ ‌برود. دلیل این اتفاق این است که این محصول هر قیمتی هم که داشته باشد، تعداد بسیاری کمی تولید می‌شود. این نمودار وسیله‌ای است که اقتصاددان‌ها یا هر شخص دیگری برای نشان‌دادن تغییرات در بازار از آن استفاده می‌کند. معمولاً خریدار، قیمت کم را منصفانه می‌داند درصورتی‌که در نظر فروشنده برعکس است. به همین دلیل اقتصاد دان‌ها تمایلی ندارند که درباره‌ی قیمت‌ها صحبت کنند. درنتیجه‌ی آنچه تا اینجا گفته‌ایم، چهار اتفاق در بازار ممکن است رخ بدهد:

• عرضه کم شود
• عرضه زیاد شود
• تقاضا کم شود
• تقاضا زیاد شود

تحلیل عرضه و تقاضا در بنزین

نمودار عرضه و تقاضا مربوط به کاهش قیمت بنزین سال 2014

قیمت بنزین به نوسان داشتن معروف است که این تغییرات قیمتی به دلیل عرضه و تقاضا در اقتصاد رخ می‌دهد. برای مثال در سال2014، قیمت بنزین در آمریکا به دلیل عرضه‌ی بالا، بسیار افت کرد. اقتصاد چین و اروپا ضعیف شد و این باعث کم‌شدن تقاضا و رفتن نمودار آن به سمت چپ شد. در همان حال فنّاوری جدید استخراج و ذخیره‌ی سوخت در عراق و لیبی باعث شد عرضه‌ی بنزین افزایش یابد و نمودار عرضه به سمت راست برود. مجموع این دو اتفاق، باعث پایین آمدن 40 درصدی قیمت هر گالن بنزین شد.

اهمیت سیستم بازار رقابتی و عرضه و تقاضا در اقتصاد

برای اینکه بازار رقابتی را بررسی کنیم، از بازار خریدوفروش اعضای بدن کمک می‌گیریم. می‌دانیم که هرساله هزاران نفر در انتظار دریافت عضو موردنیاز برای بدنشان هستند. متأسفانه خیلی‌ها در این بین، جان خود را از دست می‌دهند؛ درنتیجه، یک بازار رقابتی به وجود می‌آید که بازار آزاد از آن استقبال می‌کند. اگر یک نفر مبلغ بیشتری برای کلیه‌اش درخواست کند، سریعتر می‌تواند آن را دریافت کند. منصفانه نیست که یک انسان به دلیل شرایط نداشتن پول کافی، نتواند کلیه بخرد و جانش را از دست بدهد درحالی‌که انسانی دیگر به‌راحتی مبلغ را پرداخت و به زندگی‌اش ادامه دهد. این اتفاق می‌تواند نتیجه‌ی بازار بی‌قانون کلیه باشد که تنها با نظام اخلاقی می‌توان جلوی رخ دادن آن را گرفت. مشکل بعدی قانون عرضه است چرا که وقتی قیمت کلیه بالا می‌رود، موجب دزدیدن کلیه می‌شود؛ در نتیجه، به دلیل کمبود اعضای بدن در بازار، در خریدوفروش آن رقابت به وجود می‌آید و قیمت عضو بالا می‌رود. سازمان اهدای عضو جهانی می‌گوید: پرداخت برای قشر ضعیف جامعه برای اعضای بدن ناعادلانه است. بااین‌حال، 70 درصد از اقتصاددان‌های عضو اتحادیه‌ی آمریکا از پرداخت هزینه برای اعضای بدن حمایت می‌کنند. دلیل این حمایت این است که با این کار می‌توان برخی از مشکلات موجود در بازار را حل کرد، با این حال باید یک سری قانون مشخص وجود داشته باشد تا از بروز مشکلات احتمالی در این زمینه نیز، جلوگیری شود.

نتیجه‌گیری آکادمی دانایان

ما درباره‌ی مبادله‌ی اختیاری و اهمیت عرضه و تقاضا در اقتصاد صحبت و نمودار آن را بررسی کردیم. بازارها بسیار اهمیت دارند و نباید نسبت به آن بی‌توجه بود اما باید بدانیم که بازار نیاز به قانون دارد. اقتصاددان‌ها به تبادلات بین عرضه و تقاضا به چشم قانون نگاه می‌کنند و نگاه ما به آن ‌هم همین‌طور است. اما نکته‌ای که اهمیت دارد این است که درنهایت همه چیز به انتخاب انسان‌ها بستگی دارد؛ عرضه و تقاضا در اقتصاد وابسته به تصمیمات خریداران و فروشندگان است. بادقت در تصمیمات و همین‌طور قانون‌گذاری صحیح، می‌توان بازار را کنترل کرد. برای مطالعه‌ی بیشتر پیرامون مباحث مالی و سرمایه‌گذاری اینجا کلیک کنید.